چند عیدانه‌ی موسیقایی شاخص که پاپ نیستند+صوت
جدا از ماه رمضان که مملو از آیین‌های مذهبی و موسیقایی است، عید سعید فطر نیز به طور کم و بیش مورد توجه خوانندگان و مولودی‌خوانان و مداحان بوده و هست. طی این مطلب به شش اثر موسیقایی با محوریت عید فطر پرداخته می‌شود که توضیحاتی هم ضمیمه آن شده است.
اینکه می‌گویند موسیقی در تار و پود زندگی ایرانیان ریشه دارد، جمله‌ای شعاری یا اغراض‌آمیز نیست و برای این ادعا شواهد بسیاری موجود است. واقعیت این است که موسیقی از همان زمان که بشر به موجودی متمدن تبدیل شده، بخشی از زندگی ایرانیان بوده است. البته این ویژگی صرفا متعلق به ایرانیان نیست و مردم مللِ دیگر و کشورهای باستانی و پرقدمت هم از این هنر بهره برده‌اند.
موسیقی؛ با قدمت‌تر از بشر و تمدن
اگر بنا به ریشه‌یابی باشد، حتی می‌توانیم کمی عقب‌تر برویم و بگوییم موسیقی پیش از پیدایش بشر هم وجود داشته، بی‌آنکه آدمی و ساز و آوازی وجود داشته باشد. موسیقی بخش جدایی ناپذیر طبیعت است و صدای چشمه‌ها و آبشارها، غرش رعد و نوای نم‌نم باران و آواز پرندگان هم موسیقی محسوب می‌شود تا آنجا که همه اینها در ادامه، منبع الهام اتفاقات و ابزارها و نواها و سازهای آدمی بوده است.
البته مقصود از نگارش این مطلب پرداختن به ریشه و اساس موسیقی و اثبات نظریه‌های تاریخی و شخصی نیست؛ بلکه هدف یادآوری این موضوع مهم است که موسیقی در همه بخش‌های زندگی ایرانیان نمود دارد و این مهم را می‌توان در موسیقی اقوام مختلف ایران در تمام مناطق جغرافیایی کشور دید و شنید و درک کرد.
موسیقی، تاریخ و ارتباط آن با مذهب و قرآن و اذان
طی روند تاریخیِ موجود، در کشور پر اتفاق و حادثه ایران موسیقی همیشه به قوت خود باقی بوده و حتی پس از ورود اسلام به ایران شکلی جدی‌تر به خود گرفته است. تلاوت و قرائت قرآن، اقامه اذان و خوانش ادعیه قرآنی و مذهبی را نمی‌توان بدون موسیقی تصور کرد. برخی قاریان قرآن برای تلاوت زیباتر و دلنشین‌تر قرآن کریم، موسیقی دستگاهی را درک کرده‌اند و از آن بهره برده‌اند؛ همانطور که محمدرضا شجریان پیش از فعالیت‌های موسیقایی قاریِ زبده قرآن بوده است. اذان هم بر اساس دستگاه‌های موسیقی اقامه می‌شود و شاید بتوان گفت بارزترین و دلنشین‌ترین اذان‌هایی که در یاد عامه مردم مانده، در مقام حجاز اقامه شده است.
موسیقی یار و همراه سرور و عزاداری مسلمانان
باید یادآور شد، موسیقی نه تنها در اعیاد و مناسبت‌ها بلکه در مراسم عزا و وفات ائمه اطهار هم نمود دارد و نقش اصلی را ایفا می‌کند. نمونه بارز این موضوع در مراسم ده روز محرم و روزهای تاسوعا و عاشورا دیده می‌شود؛ زیرا که «طبل» و «سنج» و دمام آلات موسیقایی محسوب می‌شوند. اما موسیقی در اعیاد و جشن‌ها بار اصلی سرور مسلمانان را به دوش می‌کشد. جدا از مراسم و آیین‌های مذهبی که موسیقی اصلی‌ترین مولفه آن‌هاست. «تواشیح» و گروه‌خوانی‌های فارسی و عربی هم از موسیقی بهره برده‌اند.
ماه رمضان و مناسکی که همواره وجود دارند
در میان مناسبت‌های مذهبی ماه رمضان یکی از با اهمیت‌ترین مقاطعی است که به طور سالانه توسط مسلمانان قدر دانسته می‌شود. آیین‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد که متاسفانه حال بسیاری از آن‌ها منسوخ شده‌اند.
«پیش‌خوانی»، «رویت هلال»، «دهل و نقاره‌زنی»، «سحری‌خوانی»، «منقبت‌خوانی یا مناقب‌خوانی» و «رمضان‌خوانی» تنها برخی از مراسمی هستند که توسط اقوام مختلف ایران در مناطق مختلف اجرا می‌شوند، که متاسفانه حال برخی از آن‌ها منسوخ شده‌اند یا در شرف فراموشی هستند. اما آیین‌ها و مناسک ماه رمضان به همین موارد محدود نمی‌شود و عید سعید فطر هم مناسبت مهمی است که برای مسلمانان اهمیت بسیار دارد. شاید این روز ظاهرا فاقد مناسک منحصر به خود باشد اما خوانندگان موسیقی ایرانی، خوانندگان مذهبی و گروه‌های «تواشیح»، همچنین روضه‌خوانان و مداحان به طور معمول و کم و بیش آثاری را با موضوع عید سعید فطر تولید و منتشر می‌کنند.
در ادامه این مطلب برخی از آثار موسیقایی، مذهبی عید سعیدفطر را می‌شنویم که توضیحاتی هم درباره جزییات آن‌ها ضمیمه شده است. باید یادآور شد برخی خوانندگان طی این سال‌ها آثاری را در سبک و سیاق پاپ با موضوع عید مذهبی فطر تولید و منتشر کرده‌اند که در این مطلب به آن‌ها پرداخته نخواهد شد. طی این اتفاق تلاش شده آثاری معرفی و یادآوری شوند که رنگ و بوی موسیقی ایرانی دارند و بیشتر به «تواشیح» و «مولودی‌خوانی» شبیه هستند.
منبع: ايلنا