چگونه الکل طبی را از صنعتی تشخیص دهیم؟
اکنون که با شیوع بیماری کووید-۱۹ و مرگ ومیر ناشی از این بیماری مواجه هستیم، در عین حال می‌بینیم که عده‌ای از هموطنان‌مان به دلیل مسمومیت با الکل متانول جان‌شان را از دست می‌دهند.
به گزارش ایسنا و بنابر اعلام انجمن علمی آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایران، اتانول و متانول دو نوع ماده الکلی بی‌رنگ هستند که بسیار شبیه به یکدیگر هستند و بعضا برای تشخیص آن‌ها الکل متانول را به رنگ زرد یا نارنجی تولید می‌کنند. باید توجه کرد که اساسا مصرف هر گونه الکل به هیچ وجه در پیشگیری از کووید-۱۹ موثر نیست و بعضا به دلیل کاهش هوشیاری، می‌تواند موجب افزایش تماس با اشیا، سطوح و افرادی که احتمال آلودگی با ویروس کرونا دارند، شود.
در ادامه تفاوت میان الکل متانول و اتانول و عوارض ناشی از مصرف متانول می‌آید:
متانول یا الکل متیلیک(الکل صنعتی)
- مایع بی رنگی است که بسیار بی ثبات و فرار است.
- متانول میزان اسیدیته بالاتر از آب دارد.
- بوی متانول تا حدودی متمایز و تندتر از اتانول است.
- فوق‌العاده قابل احتراق است اما در دمای محیط آتش نمی‌گیرد.
- هنگام سوختن با یک شعله روشن و سفید رنگ (یا همان زرد رنگ) می‌سوزد.
- متانول بسیار سمی است و برای مصرف شُرب مناسب نیست.
- نوشیدن متانول موجب آسیب چشمی از جمله کوری، نارسایی کلیه، کما و مرگ شود.
- متانول نباید خورده و یا استنشاق شود حتی تماس مستقیم آن با پوست می تواند موجب بروز ناراحتی‌های پوستی شود.
- مقدار کمی از این ماده حتی کمتر از نصف قاشق چایخوری می‌تواند باعث نابینایی شود.
- مصرف کمتر از چهار اونس (حدود ۱۱۰ گرم) از آن کشنده خواهد بود.
- متانول را نباید برای ضدعفونی کردن سطوح استفاده کرد زیرا علاوه بر سمی بودن متانول، خاصیت ضدعفونی کنندگی آن نسبت به الکل اتیلیک یا اتانول بسیار کم است.
- تماس آن با پوست می‌تواند سبب بروز عوارضی همچون التهاب پوست شود.
- هنگام مصرف متانول، این الکل در بدن انسان به اسید فرمیک تبدیل می‌شود و اسید فرمیک ایجاد شده باعث مشکلات گردش خون، آسیب کبدی، آسیب عصبی، کوری دائمی و نارسایی کلیه می‌شود.
- علائم اولیه مسمومیت با متانول شامل کاهش عملکرد سیستم عصبی مرکزی، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، عدم هماهنگی و سردرگمی است.
- پس از گذشت علائم اولیه، مجموعه دوم علائم بروز می‌کند. از ۱۰ تا ۳۰ ساعت بعد از قرار گرفتن در معرض اولیه، ممکن است عوارضی شامل تاری یا از بین رفتن کامل بینایی، اسیدوز یا افزایش بار اسیدی خون و خونریزی مغزی اتفاق بیفتد.
- دوزهای زیاد مصرف باعث کما و مرگ می شوند.
- تجمع مقادیر سمی اسید فرمیک در خون ممکن است در اثر نارسایی تنفسی به مرگ منجر شود.
- از آنجا که متانول بسیار سمی است، به هیچ وجه برای مصرف مناسب نیست. عموماً در تولید مواد شیمیایی مانند فرمالدئید و غیره استفاده می‌شود.
اتانول یا الکل اتیلیک (الکل طبی)
- مایع بی‌رنگ و به‌شدت فرار است.
- بوی قوی و سوزاننده‌ای دارد.
- با شعله‌ای که آبی رنگ است، می‌سوزد.
- اتانول ماده اصلی است که در نوشیدنی‌های الکلی تخمیر شده و مقطر وجود دارد.
- در صورت نوشیدن اتانول، احساس ناخوشی، سرگیجه، حالت تهوع خواهید کرد و احتمال مسمومیت با این الکل وجود دارد.
- اگرچه اتانول می‌تواند برای ضدعفونی کردن دست‌ها گزینه خوبی باشد اما بیشتر زمانی توصیه می‌شود که درصورت نبود دسترسی به آب و صابون و شوینده‌های دیگر، مورد استفاده قرار گیرد.
- از نظر شیمیایی اتانول نوعی الکل است که در اسکلت کربن خود از گروه اتیل تشکیل شده است.
- از نظر اسیدیته، اتانول یک اسید ضعیف در مقایسه با آب است.
- راحت‌ترین راه تشخیص دو نوع الکل از یکدیگر تست شعله است. به‌طوری که دو پنبه را به طور جداگانه به اتانول و متانول آغشته کنید سپس در دو ظرف جداگانه آتش بزنید. تفاوت شعله دو نوع الکل در بالا شرح داده شده است.
نکات مهمی که باید درباره الکل اتانول و متانول مورد توجه قرار گیرد:
- به هیچ وجه الکل (چه متانول و چه اتانول) را نخورید و با آن‌ها دهانشویه و غرغره نکنید.
- خوردن الکل به هیچ وجه باعث ضدعفونی داخل بدن نمی‌شود.
- از تماس الکل با مخاط چشم، دهان، بینی خودداری کنید.
- از الکل‌های دست‌ساز که در آزمایشگاه‌های غیرمجاز ساخته می‌شود، استفاده نکنید.
- الکل اتیلیک باید دارای تاییدیه وزارت بهداشت باشد و از داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های معتبر خریداری شوند.
- چنانچه امکان شست‌وشوی دست با آب و صابون را دارید، نیازی به استفاده از الکل برای ضدعفونی کردن دست‌ها نیست.
منبع:ایسنا