کار ویژه‌ وزیر بهداشت بعدی برای موقعیت بحرانی کرونا

دکتر علی جعفریان در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت مدیریت کرونا در کشور و چرایی تجربه پیک‌های متعدد کرونا با تعداد مرگ‌ومیر بالا، گفت: تقریبا از یک ماه قبل این میزان مرگ‌ومیر در پیک پنجم پیش‌بینی می‌شد و به نظر می‌رسد مجددا هم افزایش مرگ‌ها در این پیک اتفاق خواهد افتاد. بر اساس آنچه که تاکنون درباره کرونا ثابت شده، ماهیتش این است که روند ویروس کاملا به رفتار جامعه بستگی دارد. علاوه بر این ثابت شده است که واکسن تا حدود زیادی از مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹ پیشگیری می‌کند.

چالش کشور در ۲ عامل کنترل‌کننده کرونا

وی افزود: بر این اساس رعایت چند دستورالعمل عمومی مانند استفاده از ماسک، رعایت فاصله فیزیکی و عدم حضور در محل‌های شلوغ و علاوه بر آن تزریق واکسن در کاهش بیماری کووید-۱۹ و مرگ‌های ناشی از آن موثر است. در حالی که ما در هر دو این عوامل دچار چالش هستیم؛ درباره ملاحظات پروتکلی مردم خسته شده‌اند، بیماری یکسال‌ونیم طول کشیده، امکان تعطیلی تقریبا وجود ندارد و هیچ جای دنیا نمی‌توانند به سادگی تعطیل کنند. به ویژه اگر برای مشاغل روزمزد جبرانی در نظر گرفته نشود، مردم گرفتار می‌شوند. از طرفی ما در پوشش واکسیناسیون بسیار عقب هستیم و هنوز به ۱۰ درصد جمعیت هم نرسیده‌ایم. وقتی پوشش واکسیناسیون‌مان کافی نیست، نباید انتظار داشته باشیم که پیکی رخ دهد و میزان مرگ‌ومیر بالا نرود، بلکه هم بستری و هم مرگ و میر افزایش می‌یابد.
وی ادامه داد: باید توجه کرد که تاکنون در همه پیک‌هایی که داشتیم در بیمارستان امام خمینی (ره) هیچگاه به ۵۰۰ بیمار بستری مبتلا به کرونا نرسیده بودیم، اما اکنون به این میزان رسیده‌ایم که عدد بسیار بالایی است و به این معنی است که ۵۰ درصد ظرفیت بیمارستان زیر بار کروناست و نشان می‌دهد که ۵۰ درصد اقدامات درمانی دیگر را تعطیل کردیم و به بیمار کرونا سرویس می‌دهیم. در عین حال در بیمارستان امام روزانه بیش از ۴۰۰ مورد رمدسیویر سرپایی تزریق می‌شود. حال فرض کنید که اگر تزریق سرپایی رمدسیویر نبود، باید این افراد را بستری می‌کردیم. در سایر بیمارستان‌ها هم وضعیت به همین صورت است.

کرونا با خواهش و تمنا حل نمی‌شود

جعفریان با بیان اینکه بنابراین در حال حاضر از دو جهت در کنترل بیماری دچار مشکل هستیم، گفت: اولا پوشش واکسیناسیون‌مان علیه کرونا بسیار پایین است و از طرفی رعایت پروتکل‌ها آنطور که باید و شاید نیست. اکنون ثابت شده که کرونا با خواهش و تمنا حل نمی‌شود. کرونا یک بیماری به شدت مسری است و میزان مرگ‌ومیر قابل توجه دارد. مهمترین ابزار ما برای پیشگیری از مرگ‌ومیر ناشی از کرونا، تزریق واکسن است و قدم بعد هم رعایت پروتکل‌هاست. به هر حال در کشورهایی که واکسیناسیون وسیع‌تری هم انجام شده، باز هم اعلام شد که برای سوش دلتا مردم در فضای بسته ماسک استفاده کنند. حتی در انگلیسی که خوب کنترل کرده و به خوبی واکسیناسیون را انجام داده، هنوز میزان ابتلایش بالاست و میزان مرگ‌ومیرش از ۱۰ مورد به بیش از ۷۰ مورد رسید.

فرصت‌سوزی واکسیناسیون علیه کرونا

وی گفت: به نظر می‌رسد که ما فرصت قابل توجهی را به دلیل واکسیناسیون از دست دادیم و این روند هرچه هم بیشتر طول بکشد، بیشتر فرصت را از دست می‌دهیم. در عین حال اینکه فقط به مردم بگوییم که پروتکل‌ها را رعایت کنید، دیگر خیلی کارآیی ندارد و باید فکرهای دیگری هم به موازات آن انجام داد تا زندگی مردم بیش از این آسیب نبیند.

چرا شبکه بهداشت در واکسیناسیون ندرخشید؟

جعفریان با بیان اینکه اختیار تمام مملکت با وزارت بهداشت نیست، گفت: یک بخش از وزارت بهداشت بخش درمانی است که به نظر من بدنه درمانی کشور کارشان بی نظیر بوده است و واقعا از خودگذشتگی نشان دادند. کادر درمان علی‌رغم خستگی مفرطی که دارند، مانند روز اول کار می‌کنند، خدمت ارائه می‌دهند و کوتاهی هم نمی‌کنند. کادر درمان علی‌رغم اینکه اکثریت‌شان واکسن تزریق کرده‌اند، باز هم مثبت می‌شوند و حتی برخی از آنها علامت‌دار هم می‌شوند. بنابراین بدنه بهداشت و درمان کشور در بخش درمانی واقعا موفق بوده است. البته حوزه بهداشت آنطور که باید می‌درخشید، ندرخشید. به هر حال شبکه بهداشت همیشه مورد افتخار ما بوده است، اما در موضوع کرونا و واکسیناسیون نتوانست آنطور که باید و شاید عمل کند. البته هم محدودیت امکانات داشت و از طرف دیگر هم مشخص شد که آمادگی لازم را ندارد و در طول یکسال‌ونیم گذشته هم این آمادگی را کسب نکرده است. به هر حال شبکه‌ای که کارش واکسیناسیون بوده، باید خودش را برای چنین چیزی آماده می‌کرد و بعد که واکسن در اختیار قرار گرفت، به سرعت کار را انجام می‌داد.

وزارت بهداشت قاطع‌تر اعلام موضع کند

می‌خواهیم در ایران ۲۰ پلتفرم واکسن کرونا بسازیم؟

وی گفت: از طرفی از نظر ستادی هم تصورم این است که وزارت بهداشت باید بسیار قاطع‌تر و محکم‌تر اعلام موضع می‌کرد. متوجهیم که بسیاری از مواقع اختیار در دست وزارت بهداشت نیست، اما وزارت بهداشت می‌توانست موضع محکم‌تری بگیرد. به عنوان مثال چقدر گذشته و ما همچنان منتظر تولید واکسن داخلی هستیم یا واردات واکسن. این قابل توجیه نیست. زمانی که باید واکسن وارد می‌کردیم تعلل شد و وزارت بهداشت هم بر موضع علمی خود پافشاری نکرد و گروهی از پزشکان هم به ملاحظات دیگر سکوت کردند و نتیجه این تأخیر چندین ماهه شد. حالا هم نباید بعد از این همه وقت بگوییم که واکسن کم آمد یا زیاد آمد، بخش دولتی آن را وارد کند یا بخش خصوصی. در عین حال تولیدات داخلی خودمان هم که بسیار افتخارآمیز است، اما باید مشخص شود که چند پلتفرم واکسن در کشور داریم، شنیدم از ۲۰ پلتفرم هم گذشته است. واقعا ما چگونه تصمیم می‌گیریم؟. ما می‌خواهیم در ایران ۲۰ واکسن بسازیم؟. آیا این منطق درستی دارد و قابل دفاع است؟ یا باید از چهار تا پنج پلتفرمی که فکر می‌کنیم موفق هستند و سرمایه‌گذاری‌شان را انجام داده‌اند، حمایت کنیم تا این اقدام را انجام دهند. این‌ها اشکالاتی است که به وزارت بهداشت بازمی‌گردد.
جعفریان ادامه داد: قاعدتا باید در وزارت بهداشت به جای ادعاهایی که می‌شنیدیم که گاهی اوقات ادعاهای غیرمنطقی و غیر واقعی هم بود، یکسری اظهارنظرهای قاطع می‌شنیدیم که بقیه را هدایت کند. مانند اقدامی که با پیگیری بسیاری از دلسوزان انجام شد. مبنی بر اینکه باید واکسیناسیون را بر اساس سن پیش برده و به سرعت افراد بالای ۶۵ سال واکسینه شوند. زیرا دو سوم مرگ و میر در این سنین اتفاق می‌افتد که خدا را شکر این کار تا حدود زیادی انجام شد. در غیر این صورت آمار رسمی مرگ و میرمان باید به ۱۰۰۰ می‌رسید.
وی گفت: در بیمارستان امام خمینی (ره) تهران زمانیکه ۳۰۰ بیمار بستری داشتیم، گاهی تا ۱۵ مورد مرگ و میر داشتیم، اما اکنون با ۵۰۰ بیمار بستری، میزان مرگ و میر عموما یک رقمی است. بنابراین میزان مرگ‌ومیر کاهش یافته است. به نظر من وزارت بهداشت باید می‌توانست با موضع کارشناسی دقیق، واقعیت‌ها را کاملا منعکس کند، انتظاراتش را بیان کرده و بر آنچه که به عنوان کار فنی مورد نیاز است، پافشاری کند. البته ممکن است اعلام شود که منابع‌مان محدود بوده است که این موضوع یک بخش دیگر است و باید در جای دیگری پاسخش داده شود، اما این انتظار از وزارت بهداشت وجود دارد که موضع فنی دقیق گرفته و بر آن پافشاری کند.

اداره کرونا کار یک وزارتخانه نیست

جعفریان با بیان اینکه اوایل کرونا در شناسایی ورود آن به کشور تاخیر کردیم و به همین دلیل یکی از کشورهایی شدیم که به سرعت دچار اپیدمی شد و جزو چهار تا پنج کشور اول دنیا بودیم، گفت: زیرا نمی‌خواستیم قبول کنیم که کرونا وارد ایران شده است. همچنین یکی دو ماه در تشکیل ستاد ملی کرونا تاخیر کردیم. این مسئولیت ابتدا به وزارت بهداشت واگذار شد که اصلا عاقلانه و منطقی نبود. زیرا اداره چنین بحرانی کار یک وزارتخانه نیست و کل حاکمیت باید در آن دخیل باشد که البته بعد از یکی دو ماه رییس جمهور به عنوان رییس ستاد کرونا تشکیل جلسه داد و تصمیماتی گرفته شد که مقداری شرایط را کنترل کرد. با این حال هر بار ضربه‌ای می‌خوریم.

چندبار باید ثابت شود که نظر رسیدن به “ایمنی جمعی” غلط است

وی ادامه داد: در عین حال تصوری وجود داشت که ایمنی جمعی اتفاق افتاد و ۷۰ درصد مردم مبتلا شدند. چندبار باید ثابت شود که این موضوع غلط بود. حال ما به پیک پنجم با تعداد ابتلای بیش از همه پیک‌های قبلی رسیدیم. چند روز گذشته یکی دو بار در رتبه اول شناسایی موارد جدید ابتلا در دنیا بودیم. در حال حاضر هم با برآوردهایی که انجام می‌شود، هنوز به نظر نمی‌آید که بیش از ۵۰ درصد مردم مبتلا شده یا واکسن دریافت کرده باشند و هنوز شاید ۵۰ درصد مردم باقی مانده‌اند که از این میزان اگر کودکان را حذف کنیم باز ۲۰ تا ۳۰ درصد مردم مانده‌اند که عدد قابل توجهی است. وزارت بهداشت اگر می‌خواهد کار فنی خودش را درست انجام دهد، باید همکاران فنی این حوزه را که عمدتا همکاران اپیدمیولوژیست هستند، پای کار آورد.

کرونا سیاست‌بردار نیست و به صغیر و کبیر رحم نکرده و نمی‌کند

جعفریان تاکید کرد: باید یک تیم واقعا فنی بدون سوگیری و جهت‌گیری سیاسی وجود داشته باشد. هرکجای دنیا که به کرونا سیاسی نگاه کردند، ضربه خوردند. زیرا کرونا سیاست‌بردار نیست، مرز سرش نمی‌شود و موضوع سیاسی نیست. کرونا به صغیر و کبیر رحم نکرده و نمی‌کند. بنابراین کارشناس فنی باید وارد موضوع شده و نظراتش دقیق و شفاف بیان شده و از آن دفاع شود. حال امکانات کشور هرچه هم هست، بر اساس امکانات اقدام کند. در عین حال دولت هم باید تحت فشار قرار گیرد تا کار درست را انجام دهد.

وزیر بهداشت بعدی قاطع‌تر، فنی‌تر و کارشناسی‌تر عمل کند

وی با بیان اینکه وزیر بهداشت بعدی باید قاطع‌تر، فنی‌تر و کارشناسی‌تر عمل کند، گفت: ابزارهای فنی وزارت بهداشت باید در دوره بعد بسیار قوی‌تر از آنچه که در این دوره بود، باشد و در عین حال اعلام موضعش هم صریح باشد. زیرا بحث جان و زندگی مردم مطرح است. بحث خانواده‌هایی است که داغدار می‌شوند، بحث عوارض اقتصادی عدم کنترل بیماری است. باید همه این‌ها کنار هم دیده شود و وزارت بهداشت برآوردهایش را فنی و صریح اعلام کند.

“مرگ” برای کادر درمان عادی نمی‌شود

جعفریان با بیان اینکه گروه پزشکی یکسال و نیم است که تحت فشاری است که اصلا برداشته نشده است، گفت: حتی در بهترین موقعیت‌ها که بیماری در حداقل فعالیت بوده، همچنان کرونا به عنوان مساله روزمره وجود داشته و در تمام بخش‌های ما اعم از سرپایی و بستری حجم بالایی از کار وجود داشته است. در عین حال باید توجه کرد که مرگ‌ومیر برای گروه پزشکی به شدت استرس‌زا است. این موضوع اصلا عادی نمی‌شود. به ویژه اگر نتوانیم اقدامات مناسب را درست انجام دهیم. یعنی امکانات و نیروی‌مان کافی نبوده یا دارو در دسترس‌مان نباشد. یک زمانی امکانات داریم و هر کار که می‌توانیم برای بیمار انجام می‌دهیم، اما بیمار زنده نمی‌ماند. در این شرایط فشار کمتری متحمل می‌شویم. زیرا می‌دانیم که هر کار که توانستیم انجام دادیم، اما گاهی تخت آی سی یو نداریم و بیمارمان به دلیل اینکه نمی‌تواند مراقبت آی سی یو بگیرد، از بین می‌رود. در این شرایط گروه پزشکی فشار فوق‌العاده زیادی را از نظر روانی متحمل می‌شود. حال این را به کمبودهایی هم که وجود دارد اضافه کنیم. علاوه بر اینکه بسیاری از گروه‌های پزشکی به بیماری مبتلا شدند، در خانواده‌شان کسانی مبتلا شدند یا کسانی را از دست داده‌اند و عده‌ای هم که شهید شده‌اند. حال اضافه کنید که گروهی هم با بیماران دیگری مواجهند که نمی‌توانند به درستی خدمت دریافت کنند. اکنون ظرفیت بستری نداریم، ظرفیت اتاق عمل‌مان کم شده و همه فعالیت‌های ما تحت تاثیر کروناست. این موضوع نیز فشار مضاعفی است. بنابراین توجه به ظرفیت کادر درمان و سلامت روان آنها مهم است و در عین حال باید کاری کنیم که بیماری کنترل شود.

شرایط تعطیلی موثر در برابر کرونا

جعفریان درباره شرایط تعطیلی که می‌تواند به پیشگیری از کرونا کمک کند، گفت: تعطیلی که اخیرا در تهران انجام شد و فقط ادارات را تعطیل کردند، موثر نبود. وقتی تجمع مردم سر جای خود است و ارتباطات هم برقرار است، دیدیم که تعطیلی تاثیری نداشت. در این صورت ما بیماری را کنترل نکردیم. بنابراین ما باید یا بر اساس کف امکانات و ظرفیت سیستم بهداشتی‌مان بیماری را کنترل کنیم یا بر اساس سقف سیستم درمانی‌مان. اکنون گاهی میزان بیماری از سقف سیستم درمانی بالا می‌زند و این خطرناک است. ما نباید به جایی برسیم که تخت بستری و آی سی یو نداشته باشیم. اگر داریم به آنجا می‌رسیم، باید با پذیرش تمام عوارض تعطیلی کامل را انجام دهیم و اجازه دهیم تا مقداری بیماری کاهش یابد، وگرنه بسیاری از مردم پشت در بیمارستان می‌مانند. اگر به جایی می‌رسیم که نمی‌توان بیماری را مهار کرد باید تعطیلی درست انجام دهیم.
وی تاکید کرد: البته تعطیلی درست هم به این صورت است که مابه‌ازای آن را برای مردم جبران کنیم. بالاخره بسیاری از مردم مشاغل روزمزد دارند و اگر کار نکنند، دچار مشکل می‌شوند. ما هم اگر می‌خواهیم تعطیلی موثر داشته باشیم، باید این اقدام را انجام دهیم. اینکه فقط ادارات تعطیل باشد، اما رستوران ها باز باشند، رفت و آمدها برقرار باشد و فاصله فیزیکی رعایت نشود، نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت.
گفتنی است، رییس جمهور شنبه – 16 مردادماه در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا تاکید کرد: طرح جامع تحول در نحوه مقابله با ویروس کرونا با استفاده از تجربیات یک سال و نیم اخیر کشور در کمیته ویژه‌ای تدوین و هفته آتی در دستور کار جلسه ستاد ملی قرار خواهد گرفت.
منبع: ايسنا