کتابخانه‌ای به مثابه یک قطب فرهنگی ملی
هشتاد و چهار سال قبل بر اساس نیتی که بازرگانی ایرانی داشت، کتابخانه‌ای بزرگ و غنی برای ارتقای فرهنگ عامه وقف آستان قدس رضوی شد و از آن روز تا کنون این کتابخانه هر سال براساس نیت‌های آن مرد فرهنگی بر مدار تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران می‌چرخد.
مریم میقانی- رئیس کتابخانه ملک – در یادداشتی که در اختیار ایسنا، قرار داده درباره این وقف این‌طور آورده است: «امروز ششم آبان است، هشتاد و چهار سال از وقف کتابخانه ملی ملک بر آستان قدس رضوی می‌گذرد. حاج حسین آقا ملک بازرگان مرد فرهنگی که در سال ۱۳۱۴ نیت ذهنی و همیشگی خود را جهت پایه گذاری کتابخانه معظمی جهت استفاده”کافه و عامه سکنه ایران” و تحقق هدفی که آن را ارتقای فرهنگ عامه می‌نامید، به منصه ظهور رسانیده بود؛ در ششم آبان سال ۱۳۱۶ این مجموعه عظیم و ارزشمند را وقف آستان ملایک پاسبان رضوی کرد تا شعبه‌ای باشد از کتابخانه‌ای که در مشهد مقدس و در حریم مطهر رضوی قرار داشت.
حاج حسین آقا که از اوان جوانی علاقه خود را به خواندن کتاب و گردآوری کتاب‌های نفیس و منحصربفرد خطی نشان داده بود و تا آن زمان تعداد قابل توجهی از این آثار را گردآوری کرده بود ، پس از تشکیل هسته اولیه کتابخانه در مشهد مقدس و با انتقال آن‌ها به خانه پدری خود واقع در بازار بین الحرمین بازار بزرگ تهران، این‌بار با وقف آن بر آستان قدس رضوی به نوعی تضمین ماندگاری این موقوفه ارزشمند را کرده و با اختصاص زمین‌ها و اموالی در خراسان آن زمان و همچنین دکان‌هایی در بازار بزرگ تهران، تامین منابع مالی جهت استمرار و حیات موقوفه خویش را تدبیر کرد.
این بزرگترین موقوفه فرهنگی که به گواه اهل فن یکی از شش کتابخانه برتر و ارزشمند کشور ایران است، محل رجوع فرهنگ دوستان و ایران شناسان از سراسر دنیا بوده و به عنوان یکی از گنجینه‌ها و ذخایر نسخه های خطی منحصربفرد شناخته می‌شود. مولفه‌ای که کتابخانه ملک را از سایر مراکز مشابه خود متمایز کرده، همت و نیت والای گردآورنده آن یعنی حاج حسین آقاملک بوده که با نیت حسنه وقف، تمام توان و توجه خود را به این میراث ماندگار معطوف کرده و در وقف نامه خود شرایطی را جهت سار ی و جاری بودن آن و حفظ از رکود و خاموشی پیش بینی کرده است. در وقفنامه ۸۹۱۰ که مهمترین وقفنامه وی به شمار می‌رود پس از بیان مسائل متعدد جهت حفظ و حراست از گنجینه کتابخانه، نظیر ممنوعیت استعمال دخانیات در کل ساختمان و حتی انذار از تر کردن سرانگشتان به آب دهان جهت تورق کتاب‌ها و نسخ؛ تذکرات لازم جهت مرمت و صحافی کتب را نیز متذکر شده و به رسم همه علاقمندان و دوستداران کتاب، که امانت کتاب را راهی جهت از بین رفتن و مفقودی کتاب می‌دانند، امانت و خروج کتاب از کتابخانه را ممنوع کرده است.
ذهن باز و فراگیر واقف باعث درج نکاتی در وقف نامه ها شده است که هر انسان دغدغه مند و آگاهی را از توجه به این ظرایف و دقایق در آن برهه زمانی به تحسین و شگفتی برمی انگیزد.
به هرحال آشنایی با شخصیت برجسته و ارزشمند این واقف فرهنگی که در عصر و زمانه خود مطمئنا یگانه دوران بوده ، راه را برای معرفی بیشتر و بهتر سنت حسنه وقف فراهم کرده و اذهان را به مقوله وقف فرهنگی بیشتر رهنمون می‌کند.»
منبع: ايسنا