کتاب با طعم یادگیری

در واقع وقتی جهل و بی خبری، جامعه ای را از پای درآورد یا شبهه ها ذهن جوانان را فلج کند، بدون شک یکی از مهم‌ترین راهکارهایی که می‌تواند آفت جهل را بزداید، مطالعه است و آنچه می‌تواند شبهه‌های ذهنی را دفع کند و ایمان و اطمینان را به قلب‌ها باز آورد، کتابخوانی است. گرفتاران در چنبره پرسش‌ها و محاصره شدگان در میان انبوه شبهه‌ها، می‌توانند برای استمداد فکری به کتابخانه مراجعه کنند و از آن جا نیرو گیرند و به جنگ شبهه‌ها بروند و پاسخی در برابر القائات و شبهه افکنی های دیگران بیابند.

از ۲۴ آبان هفته کتاب و کتابخوانی آغاز می‌شود تا با برنامه‌هایی که فعالان و مسئولان این حوزه در نظر می‌گیرند مردم را به کتابخوانی علاقمند کنند و ایسنا بر این شد تا با یکی از فعالان این حوزه در فضای حقیقی و مجازی گفت‌وگویی صمیمانه ترتیب دهد.

مهرسا شرع‌الاسلام در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه در تمامی مراحل زندگی علاقه‌مند به یادگیری است، افزود: سعی کردم فضایی را به وجود بیاورم که بیشتر بتوانیم در مورد کتاب‌ها باهم صحبت کنیم و درمورد آن‌ها عمیق‌تر به فکر کردن بنشینیم تا اشتیاق به کتابخوانی در وجود ما ماندگار بماند.

وی با اشاره به اینکه در زمینه‌های نوروساینس، فلسفه و روانشناسی مشغول یادگیری و فعالیت است، ادامه داد: فضای آکادمی گپ‌بوک را راه اندازی کردم و مدیریت و توسعه آن را نیز بر عهده دارم تا با اشتیاق بیشتری به کتابخوانی ادامه دهم و افراد را نیز بدان دعوت کنم.

مؤسس گپ‌بوک با تاکید بر اینکه کتاب یک فعالیت جانبی نیست و  همیشه در اولویت و متن زندگی خود قرار دارد، گفت: کتاب خواندن را از زمان نوجوانی شروع کردم و در ابتدا برای من به عنوان یک سرگرمی نبود بلکه راه نجاتی بود تا بتوانم به کمک آن مسیر زندگی را پیدا کنم و به پرسش‌های خود دست یابم. کتاب این امکان را به فرد می‌دهد تا در مواقعی که احساس تنهایی می‌کند بتواند به آن پناه ببرد، من نیز تنهایی خودم را با کتاب پر می‌کنم و رشد خود را مدیون آن هستم.

وی با اشاره به اینکه کتابخوان شدن به سرعت مطالعه زیاد در ابتدای کار نیست، خاطرنشان کرد: خیلی وقت‌ها کتاب خواندن تنها راه یادگیری نیست و چه بسا افراد از راه‌هایی غیر از مطالعه کتاب بتوانند به فرایند یادگیری خود کمک کنند.

شرع الاسلام همچنین افزود: شروع مطالعه از رسیدن به پرسش‌های شکل گرفته در ذهن افراد آغاز می‌شود و آن‌ها را به سمت مطالعه می‌کشاند. وقتی شروع به مطالعه می‌کنیم به اسامی و کتاب‌های تازه‌ای می‌رسیم که قوه کنجکاوی فرد را تحریک می‌کند و همین مسئله منجر می‌شود که مسیر مطالعاتی فرد هموارتر شود و بتواند راحت‌تر در این مسیر گام بردارد.

وی با اشاره به اینکه ممکن است در ابتدای مسیر کتابخوانی سرعت مطالعه کم باشد، بیان کرد: این روند به مرور افزایش می‌یابد باید در نظر داشته باشیم که کتاب خوانی متناسب با سرعت و میزان درک و فهم افراد پیش می‌رود بنابراین این فرآیند به زمان نیاز دارد.

مؤسس گپ‌بوک با تاکید بر اینکه در حین مطالعه به این نتیجه می‌رسیدم که پرسش‌های شکل گرفته در ذهن را همواره باید تغییر داد، گفت: زمانی که شروع به مطالعه کتاب کردم متوجه شدم که سوال‌هایی که در ذهنم شکل گرفته، اشتباه است و باید پرسش‌های بهتری را طرح کنم که به مرور این مسیر برایم هموارتر شد.

شرع‌الاسلام با بیان اینکه از عادات نامناسب در مسیر کتابخوانی همواره باید دوری کرد، خاطرنشان کرد: مطالعه نباید تبدیل به یک ژست و غرور شود، ما همواره باید در نظر داشته باشیم که خیلی نمی‌دانیم. دانستن صرفا به خواندن کتاب نیست بلکه به عملکرد فرد در زندگی روزمره خود نیز بستگی دارد.

وی همچنین ادامه داد: افرادی هستند که در زمره افراد کتابخوان قرار نمی‌گیرند ولی عملکرد بهتری از افراد کتابخوان از خود در زندگی نشان می‌دهند؛ این عملکرد بهتر حاصل تجربه‌ای است که در زندگی به دست آوردند بنابراین نباید با مطالعه چند کتاب احساس کنیم که همه چیز را می‌دانیم.

کلیشه‌ها را کم کنیم تا بیشتر کتابخوان شویم

مؤسس گپ‌بوگ با اشاره به اینکه یک فرد کتابخوان نباید درگیر کلیشه‌ها شود، گفت: این کلیشه‌ها از جمع افراد کتابخوان می‌کاهد. ماحصل کتابخوانی آن است که بتوان نکات مفید کتابی را که مطالعه می‌کنیم را در زندگی خود پیاده سازی کنیم.

شرع‌الاسلام با اشاره به اینکه هدف از کتابخوانی تنها لذت بردن از مطالعه آن نیست، تاکید کرد: هدف من از کتاب خواندن حظ بردن از آن نبوده و بیشتر با هدف یادگیری بوده است تا لذت مطالعه کردن آن. محتوای کتاب باید بتواند من را به چالش بکشاند و شگفت‌زده کند و همچنین بتواند اندوخته‌های قبلی‌ام را نیز به چالش بکشاند و من را به بازنگری در طرز تفکرم سوق بدهد.

وی با بیان اینکه در هربازه زمانی دغدغه‌های متفاوتی داشته است، گفت: تاثیرگذارترین کتاب در هر بازه زمانی برایم متفاوت است. زمانی که افراد با خود شفاف باشند و بتوانند به خودشناسی برسند می‌توانند دغدغه‌های مهم خود را بهتر بشناسند همچنین در مواقعی نیاز است برای شناخت بیشتر این دغدغه‌ها به افراد صاحب نظر رجوع کنیم و حتی از مشاور یا معلمی بخواهیم تا کتابی را که مناسب سلیقه فردی ماست به ما معرفی کند.

مؤسس گپ‌بوک با اشاره به اینکه همواره باید از نظرات اساتید و افراد صاحب نظر در زمینه کتاب و کتابخوانی استفاده کرد، گفت: نباید به صورت فردی به کتاب‌ نگاه کرد چراکه نظرات افراد صاحب نظر در این مورد می‌تواند ما را به درک بهتری از کتاب مورد نظر برساند. لازم است که با بینش‌ها و برداشت افراد مختلف و صاحب نظر در مورد یک کتاب آشنا شد تا بتوان از تمامی زوایای فکری به یک کتاب نگریست.

وی با معرفی کتاب «سه ‌شنبه‌ها با موری» نوشه میچ آلبوم آن را کتابی ساده و لطیف با محتوایی عمیق دانست و افزود: من در روزهای سخت و در سنین نوجوانی با این کتاب آشنا شدم، روزهایی که احساس بی معنایی به آدم دست می‌دهد. این کتاب را دو تا سه بار مطالعه و فیلم آن را نیز تماشا کردم و تاثیر به سزایی در آن دوران برای من داشته است.

شرع‌الاسلام همچنین گفت: کتاب «هر بار که معنی زندگی را فهمیدم عوضش کردند» اثر «دانیل مارتین کلاین» ماجرای فردی است که در دانشگاه هاروارد برای به دست آوردن معنای زندگی فلسفه می‌خواند. این کتاب به من نشان داد که بسیاری از اضطراب‌ها ناشی از عدم تجربه و پختگی کافی در مواجه با دغدغه‌های زندگی است. این کتاب با روایت خود نشان می‌دهد که در مسیر زندگی چگونه دغدغه‌های افراد تغییر می‌کنند.

تنوع مطالعاتی در عین ثبات بر روی هدف

وی با اشاره به اینکه در حوزه‌های نوروسانیس، نورو بیزینس، کسب و کار و ادبی مشغول مطالعه است، گفت: نسبت به گذشته کمتر سمت کتاب‌های فلسفی می‌روم و همواره سعی می‌کنم در بسته مطالعاتی تنوعی از موضوعات برای مطالعه کتاب قرار داشته باشد در حالی که یکسری از موضوعات مورد مطالعه من ثابت هستند.

شرع الاسلام نوروساینس را از موضوعات مورد علاقه خود عنوان کرد و ادامه داد: همواره افراد دنیا را از دریچه ذهن و مغر خود می‌بینند و تفسیر می‌کنند بنابراین هرچه این پنجره را بیشتر بشناسیم به درک بهتری از جهان پیرامون خود دست می‌یابیم. شناخت دنیای شگفت انگیز مغز جدای از داستان عجیب و غریب آن کار پر هیجانی است و فکر می‌کنم هرچه در این زمینه بیشتر مطالعه می‌کنم بیشتر به ندانستن خود پی می‌برم.

وی همچنین افزود: کسی نمی‌تواند بگوید که نوروساینس جذاب نیست، چراکه هر فرد با شناخت حداقلی که در این زمینه دارد بیشتر جذب آن می‌شود. دامنه این حوزه به دلیل زوایای مختلفی که دارد، گسترده است.

در دنیای امروزی کتاب معنایی ندارد

شرع الاسلام با اشاره به مطالعات صورت گرفته در زمینه کتابخوانی در حوزه نوروساینس، گفت: کتاب خواندن در دنیای امروزی با وجود فضاهای دیجیتال و رسانه‌های اجتماعی کمرنگ شده است. وقتی به بچه‌ها می‌گویم کتاب بخوانید با تعجب می‌گویند که چرا باید کتاب بخوانیم وقتی می‌توانیم فیلم، پادکست و یا آموزش‌های صوتی و تصویری ببنیم.

وی با بیان اینکه چگونه انگیزه کتابخوانی را در بچه‌ها تقویت می‌کند خاطرنشان کرد: برای بچه‌ها توضیح می‌دهم عملکردی که کتاب خواندن بر روی مغز انسان می‌گذارد مانند مدیتشن است و کمک می‌کند که ذهن ما قوی‌تر و متمرکزتر شود. همچنین به دلیل اینکه دریافت دیتا در مغز با سرعت کمی صورت می‌گیرد، زمان تحلیل بیشتری را در اختیار ذهن ما قرار می‌دهد.

وی با تاکید بر اینکه مطالب موجود در فضاهای دیجیتال به صورت خلاصه و کپسولی با بار هیجانی زیاد به مخاطب منتقل می‌شود گفت: این فرآیند منجر به کاهش فعالیت‌های بخش‌هایی از مدارهای عصبی مغز می‌شود. کتاب خواندن مغز انسان را جهت اینکه تصمیم‌گیری‌های صحیح و با استدلالی داشته باشد و نیز بتواند مطالب را با تمرکز تحلیل کند، تقویت می‌کند به همین دلیل با روش‌های تند خوانی مخالف هستم.

تفکر نقادانه؛ نیاز حیاتی امروز بشر

شرع الاسلام با اشاره به اینکه در بازه زمانی مطالعه کتاب مغز انسان می‌تواند با تمرکز بیشتر و عمیق‌تری تحلیل کند، افزود: در فضای رسانه‌های اجتماعی با انبوهی از اطلاعات و داده‌ها مواجه هستیم که مغز ما فرصت تحلیل عمیق مطالب را ندارد و این اتفاق افراد را تبدیل به انسان‌هایی می‌کند که سریع و هیجانی تصمیم‌گیری می‌کنند و واکنش نشان می‌دهند که منجر می‌شود تفکر نقادانه و عمیق را به مرور از دست بدهیم.

وی با بیان اینکه خواندن کتاب‌های داستانی انسان‌ها را به یکدیگر نزدیک‌تر و هم دل‌تر می‌کند، ادامه داد: افراد به واسطه خواندن یک کتاب داستانی می‌توانند احساساتی را که تجربه نکردند را با دید گسترده‌تری تجربه کنند که همین مسئله منجر می‌شود که در مسائل و مشکلات زندگی فقط خود را در نظر نگیریم و با انعطاف، بخشندگی و مهربانی بیشتری نسبت به هم رفتار کنیم.

مؤسس گپ‌بوک با اشاره به اینکه نکاتی که در این حوزه بر روی آن بحث شده به اثبات رسیده است، خاطرنشان کرد: هرچه بیشتر از مغز استفاده کنیم مغز بیشتری هم برای استفاده خواهیم داشت بنابراین وقتی با عمیق بیشتری کتاب‌ می‌خوانیم ظرفیت ذهن ما نیز برای یادگیری بیشتر خواهد شد.

گپ‌بوک؛ فضایی برای تولید معنا

شرع الاسلام با تاکید بر اینکه گپ بوک با هدف تجاری و مالی راه اندازی نشده است، گفت: رفتن به سمت کتاب و راه اندازی گپ‌بوک با دیدی مالی و درآمدزایی نبوده و تمام آن بر پایه علاقه‌ای بود که نسبت به کتاب و کتاب‌خوانی داشتم. انگیزه و شوق یادگیری تنها دلیل برای راه‌اندازی گپ‌بوک بود.

وی با بیان اینکه انگیزه‌ای برای فعالیت در فضایی که به تولید معنا ختم نشود، ندارد، افزود: کتاب برای من تولید معنا می‌کند و به همین دلیل نتوانستم پیشنهادات و ایده‌هایی که افراد موفق در زمنیه کسب و کار دارند را قبول کنم. از ابتدا هدف من از راه‌ اندازی فضای کتابخوانی به اسم گپ‌بوک با دید تجاری و درآمدزایی نبوده است.

کتاب شغلی پولساز نیست

مؤسس گپ‌بوک با اشاره به اینکه ایجاد کسب‌وکار در حوزه فرهنگی و در زمینه کتاب باتوجه به شرایط اقتصادی فعلی جامعه، کار پولسازی نیست، افزود: سرمایه گذاری بر روی کتاب به عنوان تنها محل کسب درآمد ایده هوشمندانه و منطقی نیست چراکه افراد در شرایط فعلی فرصت کمتری برای مطالعه و رجوع به کتاب در اختیار دارند برای مثال راه اندازی کسب و کار در حوزه پوشاک در مقایسه با کتاب پولسازتر خواهد بود.

وی همچنین گفت: فضای کتابخوانی فرصتی را مهیا می‌کند تا افراد همدل با ارزش و هدف یکسان در کنار هم جمع شوند و به رشد هم کمک کنند. در دنیایی که افراد دغدغه‌های گوناگونی داشته و کمتر شوق یادگیری دارند با گرد هم آمدن برای مطالعه و یادگیری فضایی را رقم می‌زنند که از ارزش بسیاری برخوردار است.

شرع الاسلام با اشاره به اینکه در مسیر رشد و یادگیری قرار دارد، تاکید کرد: هنوز به نقطه‌ای نرسیده‌ام که بگویم چه فعالیت‌هایی انجام دادم بلکه بیشتر باید بگویم درحال انجام دادن چه کارهایی هستم تا فضایی ایجاد نشود که تبدیل به ژست گرفتن‌های توخالی شود. در پشت موفقیت زندگی افراد تصویری از یک قصه قرار دارد که ما از آن بی‌خبر هستیم بنابراین نباید ظاهر زندگی افراد را بدون در نظر گرفتن تلاش‌ها و زحماتی که برای آن کشیدند، در نظر بگیریم.

وی با بیان اینکه با خریدن کتاب در خود عادت خوب ایجاد کنیم، خاطرنشان کرد: اگر فردی بخشی از درآمد و زمان خود را به کتاب اختصاص می‌دهد و سعی می‌کند که کتاب‌هایی را که مطالعه کرده به اطرافیان خود معرفی کند همین اقدامات اشتیاق کتابخوانی را در افراد ایجاد می‌کند و فردی که علاقه‌ای به کتاب ندارد را نیز به سمت مطالعه جذب می‌کند.

مؤسس گپ‌بوک با تاکید بر اینکه نباید هدف مطالعه جلب توجه سایرین از کتابخوانی تلقی شود، افزود: نباید به خود مغرور شد و همیشه باید به یاد داشته باشیم که ما خیلی از مطالب را نمی‌دانیم به همین دلیل در مواقعی سراغ افرادی می‌روم که دانشی در آن زمینه ندارم تا به خود یادآوری کنم که واقعا چیزی نمی‌دانم.

شرع‌الاسلام با بیان اینکه عوامل اقتصادی و اجتماعی بسیاری در ساعت مطالعه پایین کتاب در جامعه نقش ایفا می‌کند، گفت: من سعی کردم در این زمنیه ترس افراد را از ندانستن بریزم. مشاهده می‌شود که اغلب افراد به دلیل نفهمیدن مطلب، کتابخوانی را ترک می‌کنند. باید بدانیم که نفهمیدن نیز بخشی از روند یادگیری است. کتاب خواندن به صورت فردی کافی نیست و افراد باید در مورد کتاب‌ها با یکدیگر گفت‌وگو کنند بنابراین نیاز است که وجود چنین فضایی در مدارس و دانشگاه‌ها گسترش یابد.

در پایان گفت‌وگو با فردی که عاشق کتاب است به معرفی چند کتاب برای مطالعه پرداختیم: کتاب‌های «وقتی نیچه گریست» اثر اروین یالوم، «مغز پویا» اثر دیوید ایگلمن، «سیر عشق» اثر آلن دوباتن و «استعداد نافرمانی و شکستن قوانین کار و زندگی» اثر فرانسسکا جینو.

منبع: ايسنا