23 آوريل برای دوستداران ادبیات و کتابخوانی روزی بسیار مهم و با اهمیت است. این روز، سالروز مرگ نويسنده اسپانيايی، سروانتس و داستان‌سرای انگليسی، شكسپير است. البته علت مهم بودن این روز برای دوستداران ادبیات رویدادهای دیگری مانند سالروز مرگ يا تولد نويسندگانی نظیر هالدور لاكسنس( نویسنده ایسلندی)، ولاديمير نابوكف (رمان نویس روسی- امریکایی) و کامیلو خوزه سلا(رمان‌نویس اسپانیایی) نیز است. به همین دلیل سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) در 23 آوریل 1995 این روز را روز جهانی کتاب و حقوق مولف اعلام کرد.
به گزارش ایسنا- منطقه خراسان، البته مشخص نیست دقیقا همین روز، سالروز مرگ سروانتس و شكسپير باشد، اما سالروز مرگ سروانتس بر اساس گاهنامه گريگوری و سالروز مرگ شكسپير در گاهنامه جوليان 23 اوریل است.
هرچند تاریخ روز کتابخوانی در کشورهای مختلف زمان متفاوتی دارد و به طور مثال روز کتاب در اسپانیا در سال 1923 پیش از نامگذاری یونسکو، سالگرد مرگ ویلیام شکسپیر و اینکا گارسیالاسودلا وگا بود، اما در حال حاضر 23 آوریل در بسیاری از کشورها روز کتابخوانی نامگذاری شده و مراسمی برای تشویق افراد به کتابخوانی و تقدیر از نویسندگان برگزار می‌شود.
يونسكو نیز در این روز طرح جايزه ادبی «كتاب كودک و نوجوان » را در دستور کار خود قرار داده و بيش از 100 كشور از تمامی جهان اين روز را با مراسم مختلف ادبی جشن می‌گيرند.
اين روز، روز همبستگی فروشندگان کتاب، كتاب‌خوان‌ها، کتابخانه‌ها، ناشران و نويسندگان است. روز جهانی کتاب باعث تشویق کودکان برای خواندن کتاب شده تا نگرش مثبتی برای توسعه و بهبود جامعه خود به شیوه‌ای بهتر داشته باشند. کتاب‌ها به افراد کمک می‌کنند تا دانش بیشتری از تجربه دیگران کسب کنند.
روز جهانی کتاب به منظور کمک به مردم برای کسب دانش بیشتر به نفع آنان و همچنین توسعه و رفاه کشورها برگزار می‌شود..
ایده برگزاری مراسم کتابخوانی در اين روز از كاتالونيای اسپانيا نشات گرفته است. رسم مردم كاتالونیا در 23 آوریل هدیه دادن کتاب و یک شاخه گل سرخ است. این رسم از قرون وسطی تا كنون ادامه داشته و نیمی از كتاب‌هايی كه در طول سال در اسپانيا منتشر می شوند در اين روز خريداری می‌شوند. كشور اسپانيا در 23 آوريل سال 1926 اين روز را به طور رسمی روز كتاب اعلام كرد.
اسپانيایی‌ها در اين روز برای ادای دين به نويسنده مشهور خود سروانتس در دو روز به صورت گروهی « دون‌كيشوت» می‌خوانند و در اين روز است که جایزه سروانتس توسط پادشاه اسپانيا در شهر آلكا دوهنارس به بهترین نویسندگان اهدا می‌شود.
چرا شکسپیر و سروانتس؟
شاعر و نمایشنامه‌نویس انگلیسی، ویلیام شکسپیر در 26 آوریل 1564 در استنفورد به دنیا آمد و در تاریخ 23 آوریل 1616 در سن 52 سالگی درگذشت. اولین زندگینامه شکسپیر توسط نیکلارو در سال 1907 نوشته شد، البته این زندگینامه برگرفته از افسانه‌هایی در مورد شکسپیر بود و در سال‌های بعد افراد زیادی بر اساس نمایشنامه‌ها و دست نوشته‌های وی سعی کردند زندگینامه‌ای موثق از وی منتشر کنند.
در حال حاضر بیش از چهار قرن از زمان حیات شکسپیر می‌گذرد و آثار وی همچنان جایگاه ویژه‌ای در ادبیات و دنیای هنرهای تصویری و نمایشی دارد. این شاعر بزرگ دوران رنسانس خالق نمایشنامه‌هایی چون « هملت »، « شب دوازدهم »، « مکبث » و « اتللو » است. وی تا زمان مرگ به نویسندگی به عنوان یک هدف جدی هنری توجه خاصی داشته است و چند سال بعد از مرگ وی دوستان و دوستداران شکسپیر از طرق مختلف آثار وی را جاودانه کردند.
در سال 1623، جان هامینگ و هنری کاندل نمایشنامه‌های وی را جمع‌آوری و به صورت یک نسخه کلی ارائه کردند که این نسخه به عنوان First Folio شناخته شده و یکی از معروف‌ترین متون در ادبیات انگلیسی است. البته ناگفته نماند در زمان شکسپیر همکاری چند نویسنده در یک اثر کاری عادی به شمار می‌رفت و اگرچه شکسپیر علاقه‌مند به کارهای انفرادی بود، اما بخش‌هایی از آثار وی متعلق به نویسندگانی دیگر است. به طور کلی 38 نمایشنامه منسوب به وی است و آثار « تیمون آتِنی » را با همکاری توماس میدلتون نوشت و « هنری هشتم » حاصل همکاری وی و جان فلچر بود و بخش‌هایی از نمایشنامه « مکبث » به‌خصوص گفتگوی جادوگرها را میدلتون نگاشته است.
اشعار وی نیز که حدود 154 شعر است طی سال‌های 1598-1593 سروده شده و برای اولین بار در سال 1609 به چاپ رسید. دوران او دورانی است که در آن رنسانس ايتاليا به پايان رسيده و وی نیز به شدت تحت تاثير رنسانس ايتاليا و افرادی مانند پترارک، دانته و ماکياولی قرار گرفته و این رویدادها در سروده‌ها و نوشته‌های وی تاثیرگزار بوده است.
تقريبا 10 يا 12 سال پيش از تولد وی، اليزابت اول در انگلستان به سلطنت رسید و پايان جنگ داخلی انگلستان موسوم به «جنگ رزها» (The Rose War) بر سر تاج و تخت انگلستان ميان خانواده شاهی لنکستر با علامت رزهای سرخ و خانواده شاهی يورک با علامت رزهای سفيد بود. اليزابت و دربار او به تئاتر علاقه زيادی نشان می‌دادند و هنرپيشگان و کارگردانان تئاتر، تامین مالی می‌شدند. اين امر باعث شد که تئاتر در اين دوران رونق بسزايی یابد که نظير آن تنها در زمان يونان باستان و رنسانس ايتاليا مشاهده می‌شود و شاید تمامی موارد ذکر شده موجب به وجود آمدن شکسپير شد.
وی در آثارش، خصوصیات خوب و بد انسانی را به معرض نمایش قرار داده است. وی صحنه‌های پراکنده زندگی را به صورت یکپارچه با یکدیگر تطبیق داده و صحنه‌های واقعی از غم و شادی ایجاد کرده که در کمتر اثری مشاهده شده است. نمایشنامه‌های او از لحاظ تنوع موضوع، غنی بودن لغت، تشریح وقایع و وحدت هدف و سرانجام، کم نظیر است و هرچند در هر نمایشنامه وقایع متعددی بیان شده اما وحدت و تناسب در آن رعایت شده است.
در صحنه‌های خالی و بدون استفاده از لباسی خاص نتیجه داستان به عهده تماشاچی گذاشته شده و با وجود سادگی بازهم مورد توجه همگان قرار می‌گیرد. وی مانند یک روانشناس، صحنه‌های غم را با کمدی تلفیق کرده تا بر روی احساسی خاص و یا مطلب خاصی تاکید کند. از دیگر ویژگی‌های آثار وی تعداد لغات است. یک فرد معمولی برای صحبت نیازمند دو یا سه هزار لغت است و حتی در برخی موارد کمتر از این میزان لازم دارد ولی در آثار شکسپیر، حدود 21 هزار لغت دیده می‌شود. به همین دلیل مطالعه متون اصلی او به زبان انگلیسی دشوار و نیازمند توضیح نقادان و محققان درام‌نویس است. وی اولین نویسنده‌ای بود که بعضی واژه‌ها را در زبان انگلیسی ابداع کرد و ادبیات انگلیس مدیون وی است.
میگل د سروانتس، نویسنده اسپانیایی در تاریخ 22 آوریل 1616 در مادرید درگذشت و وی را یک روز بعد از مرگ، در کلیسایی دفن کردند. در زمان بازسازی کلیسا جسد وی را منتقل کردند و در حال حاضر نیز مکان دفن وی مشخص نیست. سروانتس در جنگ لپانتو 1571 قهرمان جنگ شد و طی آن دو زخم در قفسه سینه و دست چپ برداشت و تا آخر عمر دست چپش از کار افتاد.
در سال 1575 کشتی او در حال سفر بود که توسط دزدان دریایی مورد حمله قرار گرفت و وی ربوده شد و به همین دلیل پنج سال را به عنوان برده در الجزیره فعلی گذراند. او در سال 1605 رمان معروف خود دون کیشوت را نوشت و به سرعت محبوب شد و طی 6 سال دوباره به چاپ رسید. به همین دلیل بخش دوم آن را آغاز کرد و در سال 1615 منتشر شد و به سرعت در سراسر اروپا و انگلستان پخش و به زبان‌های مختلف ترجمه شد. برخی افراد تعداد ترجمه‌های این اثر جاودانه را 140 ترجمه اعلام کردند. البته در اسپانیا دانشجویان دانشگاه مالاگا فصل اول دون کیشوت را به 18 زبان مختلف می‌خوانند.
انتخاب شهری به عنوان پایتخت کتاب توسط یونسکو از سال 2000 آغاز شده و در سال 2019 پایتخت جهانی کتاب، شهر شارجه امارات متحده عربی است. علت این انتخاب، ماهیت نوآورانه، برنامه‌های جامع و فراگیر و فعالیت‌های متمرکز که شامل پیشنهادهای خلاقانه برای مشارکت افراد مختلف است می‌باشد. شعار آن نیز « مطالعه، در شارجه است» . این برنامه بر روی 6 موضوع فراگیری، خواندن، میراث، فراغت، چاپ و نشر و کودکان تمرکز دارد. همچنین کنفرانسی در مورد آزادی بیان، مسابقه برای شاعران جوان، کارگاه‌های آموزشی، ایجاد کتاب‌های بریل و کتاب‌های لمسی و بسیاری رویدادهای فرهنگی در شارجه برگزار خواهد شد. هدف این شهر آن است که فرهنگ خواندن در امارات متحده عربی را تقویت و ابتکارات جدیدی در ادبیات منطقه و در سایر کشورهای عربی ایجاد کند.
شارجه در سال 2019 روز جهانی کتاب و روز کپی رایت را با هدف تاکید بر ارتقاء و حمایت از زبان‌های بومی جشن می‌گیرد.
برای جشن این روز، دفتر کپی رایت بنگلادش، سمیناری با عنوان « قانون کپی رایت در جهان معاصر: توسعه پلت فرم پخش و دیجیتال » در سالن کنفرانس ساختمان کتابخانه ملی شارجه برگزار می‌کند.
کتابخوانی در ایران
بر اساس گزارش‌ها در سال 97، معاون طرح‌های آماری و‌آمارهای ثبتی مرکز آمار ایران اظهار کرد: سرانه مطالعه کتاب غیردرسی افراد 15ساله و بیشتر در ماه به طور متوسط هفت ساعت و 41 دقیقه، سرانه مطالعه قرآن و ادعیه سه ساعت و هفت دقیقه و سرانه سایر کتاب‌های غیر درسی چهار ساعت و 34 دقیقه است.
این آمار حاصل نتایج طرح آمارگیری فرهنگ رفتاری خانوار بوده و نشان می‌دهد که 58.2 درصد از افراد باسواد 15 ساله و بیشتر در سال 1396 مطالعه کتاب غیردرسی (چاپی یا الکترونیکی) داشته‌اند.
کتابخوانی در کشورهای مختلف
بر اساس آمار میزان مطالعه در کشورهای مختلف ( بر اساس ساعت) به ترتیب ذیل است:
1- هند 2- تایلند 3- چین 4- فیلیپین 5-مصر 6- جمهوری چک 7- سوئد 8- فرانسه 9- مجارستان 10-عربستان سعودی 11-هنگ کنگ 12-لهستان 13- ونزوئلا 14-افریقای جنوبی 15-استرالیا 16-اندونزی 17- آرژانتین 18- ترکیه 19-اسپانیا 20- کانادا 21- آلمان 22- ایالات متحده 23- ایتالیا 24-مکزیک 25-انگلستان 26-برزیل 27- تایوان 28- ژاپن 29- کره
کشورهایی که بیشترین آمار انتشار کتاب را در جهان دارند
در این لیست از اطلاعات انجمن بین‌المللی ناشران (IPA) و اطلاعات سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) استفاده شده است. این آمار به طور خاص تعداد کتاب‌های کاغذی، کتاب‌های الکترونیکی و یا کتاب های صوتی منتشرشده را مشخص نکرده است.
بر اساس این آمار، چین با 444 هزار در مقام نخست، ایالات متحده آمریکا با 304 هزار و 912 در مقام دوم، انگلستان با 184 هزار در مقام سوم، روسیه با 101 هزار و 981 در مقام چهارم، آلمان با 93 هزار و 600 در جایگاه پنجم، هند با انتشار 90 هزار در مقام ششم، ژاپن با انتشار 82 هزار و 589 در مقام هفتم و اسپانیا با انتشار 76 هزار و 434 در مقام هشتم قرار دارند.
منابع:
thedailystar.net
globaldimension.org.uk
britannica.com
shakespeare-online.com
indiacelebrating.com
www.indy100.com
www.theguardian.com
examinedexistence.com
www.nownovel.com
national-reading-day.org