کشف گونه های جدید بیرون کشیدن گنج از دل خاک است/ به احترام کار خیر «علی دایی» نامگذاری انجام شد

دکتر سید حامد موسوی ثابت در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به شناسایی گونه های گیاهی و جانوری و حتی فسیل ها براساس علم تاکسونومی، اظهار کرد: زیست شناسان برای شناخت دقیق مخلوقات، اقدام به رده بندی و دسته بندی گونه ها می نمایند و برای داشتن یک نام واحد آنها را با نام های علمی نامگذاری می کنند تا اسامی محلی مختلف اشتباهی در شناسایی آنها ایجاد ننمایند.

وی با بیان اینکه در دنیا نام گونه های شناسایی شده از دو بخش شامل جنس و گونه تشکیل می شود، تصریح کرد: اخیرا نتایج هشت سال تحقیقات مستمر یک گروه تحقیقاتی بین المللی متشکل از محققین ایرانی و آلمانی بر روی ماهیان خانواده سیسوریده در حوضه آبریز رودخانه های دجله و فرات در کشورهای ایران، ترکیه، سوریه و عراق در قالب یک مقاله با کشف گونه های ناشناخته از این خانواده منتشر شد و یک گونه از جنس گلیپتوتوراکس را «علی دایی» نامگذاری کردیم.

سرپرست این تیم تحقیقاتی بین المللی گونه جدید کشف شده، با اشاره به روش نامگذاری گونه های ناشناخته، گفت: معمولا نامگذاری ها یا براساس مکان کشف و زیست گونه است و یا براساس نام مشاهیر کشور یا منطقه، اما گاهی این نامگذاری برای ابراز محبت به نزدیکان خود کاشف یا سایر محققین برجسته در آن حوزه انجام می شود و الزاما اسم مکان ها یا افراد معروف نیست.

موسوی ثابت، کشف گونه های جدید را همچون بیرون کشیدن گنج از دل خاک دانست؛ نه یافتن یک اسکناس روی زمین و یادآور شد: پروسه کشف گونه های ناشناخته بسیار طولانی و هزینه بر بوده و خروجی آن مقالات علمی است. خروجی پروژه اخیر که هشت سال طول کشیده نیز یک مقاله ۳۵ صفحه ای به زبان انگلیسی است که در یکی از معتبرترین مجلات جانورشناسی جهان منتشر شده است. در واقع این مقاله به جهان نشان می دهد که چنین گونه ناشناخته ای در ایران وجود داشته است.

وی با بیان اینکه نامگذاری گونه های جدید در راستای احترام به مفاخر و بزرگان امری مرسوم در علوم زیستی می باشد، اضافه کرد: دو سال قبل یکی از گونه های کشف شده را به نام دخترم ثبت کردم. در سال ۲۰۱۵ نیز یک گونه ماهی از گیلان با همکاری محققین روسی به نام ایران «Ponticola iranicus» نامگذاری شد. همچنین براساس منطقه نیز نام هایی از قبیل «persa» به معنای از سرزمین پارس، «atrakensis» به معنای ساکن رودخانه اترک و «ilamensis» به معنای اهل ایلام نیز از دیگر نامگذاری هاست.

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان، با اشاره به استفاده تاکسونومیست های ایرانی و حتی خارجی از اسامی مشاهیر ایرانی برای نامگذاری گونه های ناشناخته همچون سعدی، حافظ، استاد شجریان و شیخ بهایی و… در سال های گذشته، خاطرنشان کرد: طی ۱۰ سال گذشته که به عنوان عضو هیئت علمی گروه شیلات دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان فعالیت می کنم، به همراه تیم تحقیقاتی ایرانی و محققینی از آلمان، روسیه، ترکیه و اسپانیا موفق به توصیف حدود ۲۵ گونه جدید از ماهیان ناشناخته در اکوسیستم های آب شیرین کشور شدیم و نامگذاری های مختلف معمولا به نام مشاهیر محلی و ملی صورت گرفته است.

وی اظهارنظر افراد فاقد صلاحیت درباره نامگذاری های علمی را نادرست دانست و عنوان کرد: به دنبال نامگذاری گونه «علی دایی» شاهد اظهارنظرهای غیر کارشناسی در فضای مجازی و حتی رسانه ملی بودیم، اما افراد دارای صلاحیت علمی و اجتماعی به ویژه طرفدران و عالمان حوزه محیط زیست داخلی و خارجی واکنش های مثبتی نسبت به این نامگذاری داشتند.

موسوی، استفاده از نام مشاهیر و مفاخر برای ثبت گونه های جدید را یک مدال افتخار دانست و گفت: سالیان سال است که آقای دایی را به عنوان افتخار کشور در حوزه فوتبال می شناسیم، اما تاکنون چنین نامگذاری انجام نداده بودیم؛ این بار با توجه به رفتار ارزشمند خیرخواهانه و وطن پرستانه ایشان در کمک رسانی به هموطنان زلزله زده کرمانشاه این نامگذاری صورت گرفت تا به نوعی قدردانی از این چهره خیر و انسان دوست باشد، زیرا گونه کشف شده مربوط به این منطقه است. پس ما این نامگذاری را برای «علی دایی» فوتبالیست انجام ندادیم، بلکه به احترام «علی دایی» خیر انجام دادیم.

سرپرست این تیم تحقیقاتی بین المللی، درخصوص هماهنگی قبلی با علی دایی اضافه کرد: اولا دسترسی به آقای دایی برای یک شهروند معمولی میسر نیست و البته با عنایت به قوانین بین المللی نامگذاری گونه ها(ICZN) به لحاظ قانونی اقدام خلافی صورت نگرفته و برترین محققین ماهی شناس داخلی و خارجی بعد از هشت سال تلاش و تحقیق و پژوهش کاملا به صورت حرفه ای تصمیم به این نامگذاری گرفتند و این اقدام نوعی هدیه دادن یک گنجینه ارزشمند از این سرزمین محسوب می شود و برای هدیه دادن از روی محبت اجازه گرفتن مرسوم نیست.

منبع: ايسنا