کودکان و قرنطینه خانگی!

یکی از دلایلی که این خانواده‌ها به آن اشاره می‌کنند این است که حتی اگر خود آن‌ها تاب تحمل قرنطینه خانگی را داشته باشند، قرنطینه برای کودکان امری سخت و طاقت‌فرسا است و کودکان قدرت این میزان تاب‌آوری را ندارند.

بدون شک یکی از راه‌های افزایش تاب‌آوری کودک در محیط خانه، آگاه سازی کودکان درباره بحران به وجود آمده است.

به گفته یک روانشناس کودک و نوجوان، با توجه به حساسیت موضوع کرونا و تأثیر مستقیم آن بر سلامت و جان افراد و خانواده، لازم و ضروری است که با استفاده از کلمات قابل درک و متناسب با سن کودکان واقعیت‌ها را برای آن‌ها بازگو کنیم.

شیوا ابراهیمی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: مسائل مبهم و ناشناخته خواه ناخواه خود مولد استرس و اضطراب هستند و به دلیل اینکه کرونا در حال حاضر فاقد درمان قطعی است و دانسته‌های ما در این رابطه نیز بسیار ناقص است، همین ویژگی‌ها خود سبب می‌شود که ویروس کرونا به یک عامل استرس‌زا تبدیل شود.

وی عنوان کرد: در زمان ظهور عوامل فشارزا می‌بایست مقابله به جا و متناسب با آن صورت پذیرد که یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا رعایت نکات بهداشتی و فردی است.

ابراهیمی افزود: از آنجایی که روابط میان اعضای خانواده به صورت زنجیره‌ای است و بر هم تاثیرگذار است رعایت بهداشت از سوی هریک از اعضای خانواده سبب حفظ سلامت خود و دیگر اعضای خانواده خواهد شد، که لازم است با کودک در خصوص مسئله ویروس کرونا صحبت کرده و به تناسب و اقتضای سنی آن‌ها مسائل را به آن‌ها انتقال داده، تا کودکان نیز ملزم به رعایت بهداشت فردی شوند.

وی با اشاره به اینکه یکی از راه‌های انتقال اطلاعات به دیگران به ویژه کودکان، اول پذیرش مسئله و درک مسئله است ادامه داد: یکی از قواعد مهم در علم روانشناسی، اصول واقع‌بینی است، در زمان بروز مسئله‌ای حاد و بحرانی به جای فرار از مشکل باید ابتدا مسئله را بپذیریم و سپس به دنبال راهکاری مناسب برای پیشگیری و گسترش بحران باشیم.

شیوا ابراهیمی خاطرنشان کرد: متاسفانه بسیاری از افراد فکر می‌کنند که با فرار کردن از واقعیت‌ها و نادیده گرفتن بحران می‌توانند از استرس موجود بکاهند اما در اصل حقیقت این است که این تلاش آگاهانه برای سرکوب موقعیت پیش آمده نتیجه عکس خواهد داشت.

به گفته وی، طبق قانون ریباند ما هرچقدر توپ را به سرعت به سمت دیوار پرتاپ کنیم، توپ با سرعت بیشتری به ما بازمی‌گردد و بدون شک هرچقدر در سرکوب افکار خود بکوشیم این افکار با شدت بیشتری تجلی می‌یابد.

این روانشناس کودک و نوجوان بیان کرد: بهتر است به جای سرکوب کردن افکار خود، واقع‌بین باشیم و تمام تلاش خود را در جهت به کارگیری روش‌های مناسب برای پیشگیری از آن و همچنین افزایش دانسته‌های خود به کارگیریم.

شیوا ابراهیمی در خصوص چگونگی تعریف بحران برای کودکان عنوان کرد: بحث درباره مسئله‌ای در یک مقطع بحرانی، نیازمند مهارت خاص و ویژه‌ای است.

وی ادامه داد: زمانی که ما بخواهیم کودک را از یک شرایط بحرانی آگاه کنیم به طوری که هم از مسئله آگاهی یابد و هم آسیبی به او نرسد باید از روش ارتباطی درست و مناسب بهره ببریم.

ابراهیمی اظهار کرد: والدین می‌بایست با توجه به ویژگی‌های رفتاری و شخصیتی کودک و به دور از هرگونه تحکم رفتاری و سرزنش و اجبار مسئله‌ای را برای کودکان خود توضیح دهند.

وی تاکید کرد: از آنجایی که کودکان توجه ویژه‌ای به نحوه صحبت کردن دیگران با خود دارند و حتی از بزرگسالان برای درک دنیا بهره‌ میبرند، اگر با آنها به شیوه تحکم و اجبار و سرزنش سخن بگوییم بدون شک نتیجه مطلوبی نخواهد داشت و کودک به مقابله با والدین بر می‌خیزد، در نتیجه توجه به نوع گفتار و نوع بیان که بار معنایی درستی دارند در برخورد با کودک بسیار موثر است.

شیوا ابراهیمی افزود: یکی از راه‌های مناسب آگاه‌سازی کودکان، درگیر کردن کودکان با مسئله و نظرخواهی کردن از او درباره بحران پیش‌آمده است زیرا کودکان هرچقدر مورد تکریم و احترام دیگران به ویژه والدین قرار گیرند، احساس ارزشمندی کرده و بیشتر با والدین خود همکاری می‌کنند.

به گفته وی بهتر است ساعاتی از روز را به طرح مسائل و نظرخواهی و نظر سنجی اعضاء خانواده اختصاص داد و به کودک اجازه دهیم نظرات خود را هرچند نادرست بیان کند.

ابراهیمی اضافه کرد: با درگیر کردن کودکان و فرزندان خود در هر مسئله‌ای، کودک احساس ارزشمندی کرده و خود را در قبال مسئله پیش آمده مسئول و موظف می‌داند و همین خود تفکری کودک سبب افزایش مشارکت او در کارها و حفظ سلامت خود و دیگران می‌شود.

این روانشناس کودک و نوجوان یادآور شد: والدین جدای از نگرانی درخصوص ویروس کرونا، پیرامون نوع رفتار کودکان نیز نگرانی خاصی دارند و ممکن است این نگرانی‌ را به شیوه‌ای از خود بروز دهند که به جای همکاری، کودکان از خود رفتار عکس نشان دهند.

وی با اشاره به اینکه کودکان در مقایسه با بزرگسالان، سهل‌انگارتر هستند گفت: والدین نباید انتظار داشته باشند که کودکان همان رفتاری را داشته باشند که والدین دارند زیرا میزان خطاپذیری کودکان بیشتر از بزرگسالان است.

ابراهیمی یکی از راه‌های افزایش همکاری و همراهی کودکان با والدین را اینگونه برشمرد و عنوان کرد: یکی از راه‌های مناسب دعوت کودک به رابطه‌ای درست و مسالمت‌آمیز با والدین این است که به جای سرزنش و اجبارگویی به کودکان، آنها را مورد تکریم قرار داده و به نوعی حس ارزشمندی در آن‌ها به وجود بیاوریم زیرا با ایجاد حس ارزشمندی، کودک میزان مشارکت خود با والدین و بزرگسالان را افزایش خواهد داد.

به گفته این روانشناس، با آگاه‌سازی کودک درباره بحران و برپایی چالش نظرخواهی و نظرسنجی و درگیر کردن کودک با مسئله پیش آمده سبب افزایش مسئولیت پذیری و خود تاملی کودک خواهد شد.

شیوا ابراهیمی خاطرنشان کرد: زمانیکه تصمیم می‌گیریم حقیقتی را برای کودکان توضیح دهیم، از توضیحاتی دقیق و درست متناسب با سن کودک استفاده کنیم و لازم نیست از عبارات و جملات آنچنانی که سبب ایجاد رعب و وحشت در کودکان شود، استفاده کرد و از طرف دیگر نباید حقیقت را از کودکان پنهان کرد زیرا این حق طبیعی یک کودک است که بداند به چه دلیل مجبور به در خانه ماندن و عدم ارتباط با دوستان خود است و نهایتا زمانی که کودک به این درک رسید که این محدودیت‌ها در راستای حفظ سلامتی خود اوست، تاب‌آوری کودک افزایش یافته و بیشتر با والدین خود همکاری خواهد کرد.

وی یکی از راه‌های افزایش تاب‌آوری کودکان در قرنطینه را اینگونه بیان کرد و افزود: با توجه به انرژی درونی کودکان بدیهی است که ماندن در یک محیط تکراری و یکنواخت به مدت طولانی او را بی‌تاب و بی‌قرار کند، لذا والدین می‌توانند با افکار و ایده‌های جذاب و خلاقانه و برنامه‌ریزی برای کارهای مفید و جالب، کودکان را سرگرم کنند در غیر این صورت کودکان از محیط خانه فراری خواهند بود.

به اعتقاد این روانشناس کودک و نوجوان بازی درمانی یکی از راه‌های افزایش تاب‌آوری کودکان در زمان قرنطینه خانگی است و والدین می‌توانند با انجام بازی‌های فکری، تمرکزی و بازی‌های بومی سرشار از هیجان و انرژی و تمرینات آرام سازی کودک خود را سرگرم کرده و خانه را به محیطی شاد و آرام برای کودک تبدیل کنند.

ابراهیمی تاکید کرد: بدون شک هر میزان والدین در محیط خانه به اخبار و حوادث تلخ بپردازند، میزان تاب‌آوری کودک نیز به همان میزان کاهش خواهد یافت و یکی از راهکارهای سخن گفتن درباره بحران به وجود آمده این است که به جای آنکه مدام به فرزند خود بگوییم که نگران نباشند، بازخورد مثبتی به آن‌ها ارائه دهیم  و به جای سرزنش کردن، برای نظرات آن‌ها دو گوش شنوا داشته باشیم و با همکاری و همفکری با کودک راه‌هایی را به کار ببریم که از ابتلای به ویروس جلوگیری کنیم.

به گفته وی، یکی از راه‌های افزایش خود کنترلی کودکان مسئله پذیرش و درک مسئله است و زمانیکه مسئله به شیوه درست و متناسب سن کودک بازگو شود کودک مسئله را پذیرش کرده و در این راستا با والدین خود همکاری لازم را خواهد داشت و می‌بایست اطلاعات درستی را مشروط به اینکه سبب در هم شکستن حصار امنیتی کودک نشود به او انتقال دهیم.

شیوا ابراهیمی اظهار کرد: از اطمینان دادن بیش از حد به کودکان خودداری کنید زیرا هر چیزی که از حد طبیعی خود فراتر رود سبب بیخیالی کودک خواهد شد و زمانیکه کودک اطمینان صددرصدی داشته باشد که ما از او مراقبت می‌کنیم، میزان مشارکت کودک با والدین کاهش یافته و در مقابل محافظت از خود احساس مسئولیت نخواهد کرد.

وی عنوان کرد: والدین الگوهای رفتاری یک کودک هستند و لازم است که والدین الگوی رفتاری و بهداشتی مناسبی داشته باشند تا کودکان از آن‌ها الگوبرداری کند.

ابراهیمی خاطرنشان کرد: رفتارهای تحکمی و سرزنشی حاکم در محیط خانه همواره باعث فراری شدن کودکان از محیط خانه خواهد شد و از آنجایی که جامعه با بحران روبه‌رو است و به اجبار کودکان از فعالیت‌های هیجانی و روابط با دوستان خود منع شده‌اند و از سوی دیگر فضای حاکم در خانه نیز فضایی تحکمی و سرزنشی است کودک از محیط خانه و خانواده فراری بوده و تاب‌آوری او کاهش خواهد یافت، به همین دلیل لازم است در شرایط کنونی کودکان را درک و پذیرش کرده و فضایی شاد و آرام را برای کودکان فراهم کرد.

وی در پایان یادآور شد: در موارد استرس‌زا، وسواس افکار نیز افزایش می‌یابد به ویژه افرادی که ذاتا درگیر وسواس فکری هستند و سعی در کنترل اعضای خانواده به ویژه کودکان دارند، همین امر سبب دلزدگی کودک از محیط خانه و خانواده شده و احساس اسارت به او دست خواهد داد، لذا باید از تزریق رفتارهای وسواس‌گونه در شرایط بحرانی پرهیز کنیم.