۸ آیین عاشورایی گناباد در میراث معنوی کشور ثبت شده است
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گناباد گفت: تا کنون ۸ آیین عاشورایی گناباد در میراث معنوی کشور به ثبت رسیده که بسیاری از این آیین‌ها مختص گناباد بوده و به شیوه خاصی برگزار می‌شود.
علیرضا شناسایی عنوان کرد: در حال حاضر شیوع بیماری کرونا برگزاری بسیاری از مراسم و آیین‌ها را تحت تأثیر قرار داده و آیین‌های محرم نیز از این امر مستثنی نبوده و بسیاری از این آیین‌ها در شرایط فعلی برگزار نمی‌شود.
وی اظهار کرد: در شرایط عادی و قبل از همه‌گیری کرونا، در ایام محرم علاوه بر مراسم معمول شامل مراسم عزاداری و سخنرانی، مراسم و آیین‌های خاصی نیز به منظور زنده نگاه داشتن واقعه عاشورا در مناطق مختلف شهرستان گناباد برگزار می‌شد که بسیاری از این آیین‌ها ریشه‌ای طولانی در تاریخ این منطقه دارد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گناباد افزود: به منظور حفظ آیین‌های عاشورایی تاکنون ۸ آیین عاشورایی شامل نخل‌گردانی نوغاب، شبیه‌خوانی نوغاب، نخل‌برداری و نخل‌گردانی روستای رهن، نخل‌گردانی روستای ریاب، مراسم شبیه‌خوانی روستای سنو، نخل‌گردانی قصبه شهر، مرثیه واویلای مِند و مراسم حسن و حسین بیدُخت در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.
شناسایی بیان کرد: بیش از ۱۵ آیین معنوی دیگر نیز برای ثبت در میراث معنوی کشور به استان پیشنهاد شده که تعدادی از آن مربوط به آیین‌های محرم است اما در حال حاضر به دلیل شیوع بیماری کرونا و برگزار نشدن این آیین‌ها، مراحل ثبت آن به تأخیر افتاده است.
وی خاطرنشان کرد: یکی از آیین‌هایی که در ایام محرم در مناطق مختلف شهرستان گناباد از جمله منطقه قصبه شهر، نوغاب، مِند، زیبَد، قوژد، رهن، ریاب و سایر روستاها برگزار می‌شود، مراسم شبیه‌خوانی یا قتلگاه است که در آن به اجرای نمادین کل واقعه عاشورا پرداخته می‌شود.
شناسایی ادامه داد: در بسیاری از نقاط کشور مراسم تعزیه‌خوانی برگزار می‌شود که در آن بخشی از واقعه عاشورا به صورت نمادین به نمایش در می‌آید اما مراسم شبیه‌خوانی به سبک و سیاقی که در گناباد برگزار می‌شود، مختص این شهرستان است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گناباد گفت: مراسم شبیه‌خوانی که بنیانگذار آن در گناباد فردی به نام حاج عبدالله نوغابی است، از اول صبح و با حرکت نمادین کاروان امام حسین(ع) آغاز شده و با بازنمایی کل واقعه عاشورا تا عصر و گاهی تا شب نیز به طول می‌انجامد و در پایان مراسم نیز آیین نخل‌گردانی برگزار می‌شود.
وی از مراسم نخل‌گردانی به عنوان یکی دیگر از آیین‌های مربوط به محرم در شهرستان گناباد یاد کرد و افزود: مراسم نخل‌برداری و نخل‌گردانی در مناطق دیگری از کشور از جمله یزد نیز برگزار می‌شود اما نخل‌های شهرستان گناباد، به خصوص نخل‌های نوغاب، به دلیل تزئینات خاص و فلسفه‌ای که این تزئینات دارد، مختص همین منطقه است و در هیج جای کشور به این شیوه برگزار نمی‌شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان گناباد در رابطه با آیین حسن و حسین شهر بیدخت تصریح کرد: در این مراسم که معمولا در پایان مراسم سینه‌زنی برگزار می‌شود، عده‌ای از سینه‌زن‌ها در وسط مسجد دور هم حلقه می زنند و هر نفر با دست چپ کمر فرد کناری را گرفته و با دست راست سینه می‌زند و فردی هم در وسط هماهنگ با سینه‌زن‌ها به طور متناوب و متناسب با گام نخست و دوم به ترتیب حسن و حسین می‌گوید.
وی در توضیح آیین مرثیه واویلای روستای مِند گفت: در این مراسم عده‌ای از پیشکسوتان قبل از شروع مراسم سخنرانی و عزاداری، در مساجد روستا حاضر شده و با نوای «واویلا» مردم را به حضور در مراسم عزاداری امام حسین(ع) دعوت می‌کنند.
شناسایی با اشاره به شیوع بیماری کرونا و برگزار نشدن بسیاری از آیین‌ها و مراسم اضافه کرد: به دلیل جلوگیری از شیوع بیماری کرونا بسیاری از آیین‌ها و مراسم از جمله آیین‌های عاشورایی در حال حاضر برگزار نمی‌شود اما برای حفظ و زنده نگاه داشتن این مراسم‌ها علاوه بر معرفی این آیین‌ها به صورت مجازی، بعضی از آیین‌ها نیز به صورت نمادین انجام می‌شود. به عنوان مثال مراسم نخل‌گردانی نوغاب که به نوعی یک همایش بزرگ اجتماعی، دینی و فرهنگی است، برگزار نمی‌شود اما نخل‌ها تزیین شده و به طور نمادین در میدان‌های شهر به نمایش گذاشته شده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان گناباد نقش میراث معنوی و از جمله آیین‌های عاشورایی را در جذب گردشگر بسیار موثر دانست و خاطرنشان کرد: در حال حاضر برنامه‌های حضوری جذب گردشگر به دلیل شیوع بیماری کرونا تعطیل است اما در شرایط عادی و با برنامه‌ریزی مشخص و هدفمند این آیین‌ها و مراسم می‌تواند نقش بسیار موثری در جذب گردشگر ایفا کند.
منبع: ايسنا