پدیده اختناق دریاچه ای پرندگان مهاجر را در میانکاله به کام مرگ کشاند

ناصر جعفری در گفت­ و گو با ایسنا اظهار کرد: سال گذشته که برای نخستین بار با مرگ پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله مواجه شدیم؛ ابتدا برخی از کارشناسان دامپزشکی و زیست محیطی این احتمال را مطرح کردند که ممکن است این پرندگان به بیماری هایی مانند آنفولانزای مرغی یا نیوکاسل مبتلا شده باشند اما سپس با توجه به آزمایشاتی که روی اجساد پرندگان انجام دادند؛ این احتمال را رد کردند؛در نتیجه سمومی در پیکر پرندگان مشاهده شد که این سم برگرفته از خود تالاب است.

عضو هیات علمی گروه علوم گیاهی دانشگاه مازندران خاطرنشان کرد: سال جاری پاییز و زمستان نسبتا گرم و کم بارشی در مازندران داشتیم و این موجب شد که سطح آب تالاب میانکاله و همچنین رودخانه ها و تالاب های سطح کشور؛ کاهش پیدا کنند، هر چند در مناطق کوهستانی بارندگی نسبتا خوبی داشتیم اما به دلیل ایجاد سد در بالادست رودخانه هایی که به تالاب میانکاله منتهی می شوند عملا آب چندانی از سدها سرریز نکرد و وارد رودخانه ها نشد و در نهایت به این تالاب نرسید.

وی با اشاره به اینکه ادارات کل دامپزشکی و محیط زیست مازندران علت مرگ پرندگان در تالاب میانکاله را سم بوتولیسم اعلام کردند، خاطرنشان کرد: گرمای هوا و کاهش سطح آب در تالاب میانکاله منجر به پدیده یوتروفیکاسیون یعنی اختناق دریاچه ای و تهی شدن اکوسیستم از اکسیژن محلول در آب شده است.

این کارشناس محیط زیست اضافه کرد: در چنین حالتی که پدیده خفگی در تالاب میانکاله رخ داده است اکوسیستم عاری از اکسیژن می شود؛ عامل اصلی این اتفاق کاهش میزان، جریانات و تلاطم آب است که این امر گام اول در جهت کاهش اکسیژن در تالاب است، از طرف دیگر فاضلاب ها و مواد آلاینده ی زیادی وارد تالاب میانکاله می شوند که جلبک ها و آبزیان از این مواد آلاینده تغذیه می کنند.

وی افزود: هر چند در این مواد آلاینده عناصری مانند ازت، فسفر و آهن وجود دارد که همه این عناصر مورد نیاز برای آبزیان، جلبک ها، فیتوپلانکتون ها و ماهی ها است اما باید در یک غلظت استاندارد قرار داشته باشد و زمانی که غلظت آن­ها از یک حدی بالاتر می­ رود به عنوان مواد آلوده محسوب می­ شوند.

جعفری خاطرنشان کرد: در این شرایط فیتوپلانکتون ها یا ریز جلبک ها به سرعت رشد می کنند و اکسیژن محیط را مصرف می کنند و از طرف دیگر فیتوپلانکتون ها، جلبک ها و گیاهان یک فرآیندی به نام جذب زیستی دارند که مواد مغذی، عناصر و فلزات موجود در آب را برای رشد خود نیاز دارند اما زمانی که غلظت فلزات و عناصر در آب بالا رفت به دلیل فراهم بودن غذای زیاد؛ آن­ها نیز سریع رشد می کنند و تمامی آب تالاب را فرا می­ گیرند.

وی خاطرنشان کرد: در این هنگام برخی از فیتوپلانکتون ها سمی می شوند یعنی غلظت و تراکم آن ها از یک حدی بالاتر می رود و باعث ایجاد سم هایی مانند توکسین ها، هیپوتوکسین ها و نوروتوکسین ها در موجودات آبزی به ویژه فیتوپلانکتون ها می شود.

این استاد دانشگاه با اشاره به فرآیند تولید سم بوتولیسم در تالاب میانکاله عنوان کرد: کاهش بارندگی، گرمای هوا، کاهش سطح آب تالاب میانکاله، کاهش اکسیژن محلول در آب، به وجود آمدن پدیده  اختناق دریاچه ای و بالا رفتن غلظت مواد آلاینده از جمله فلزات سنگین مانند جیوه، سرب و کادمیوم  در آب موجب شده است که پیکر جلبک ها و گیاهان سرشار از این عناصر شود و از آنجایی که بسیاری از پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله؛ گیاه خوار هستند و از فیتوپلانکتون ها، جلبک ها و گیاهان تغذیه می­ کنند این فلزات سنگین به مرور در بدن پرندگان ذخیره می شود و تولید سم بوتولیسم می کندکه منجر به مرگ آن ها شده است.

وی افزود: فیتوپلانکتون ها برای رشد به نور، حرارت، مواد عالی و معدنی و فلزات سنگین نیاز دارند و زمانی که این عوامل فراهم باشد به شدت رشد و سمومی از خود ترشح می کنند که موجب سمی شدن محیط آب تالاب می شود و در نتیجه پرندگان مهاجر و بومی که در تالاب میانکاله وجود دارند از فیتوپلانکتون های سمی تغذیه می کنند.

این کارشناس محیط زیست اظهارکرد: در فرآیند انباشتگی زیستی؛ غلظت عناصر در چرخه زنجیره های غذایی افزایش می یابد؛ بدن انسان، حیوان و گیاهان برخی از عناصر را جذب می کند اما برخی از عناصر جذب بدن نمی شوند بلکه فقط در بافت های بدن زخیره و انباشته می شوند. این زخیره شدن عناصر فلزات سنگین موجب تولید سم در بدن می شود.

جعفری یادآور شد: در سال گذشته بیش از۴۰ هزار قطعه پرنده مهاجر در اثر سم بوتولیسم که برگرفته از اکوسیستم تالاب میانکاله است به کام مرگ رفتند اما بسیاری از پرندگان سال گذشته زنده ماندند که با مشاهده  مرگ پرندگان دیگر شبه جزیره و تالاب میانکاله را برای زمستان گذرانی خود محیط امنی ندیدند؛به همین دلیل در سال جاری آشیانه اکولوژیکی یا محل زندگی خود را تغییر دادند و دیگر به میانکاله مهاجرت نکردند.

وی تصریح کرد: با وجود این شرایط قطعا در سال جاری علاوه بر مرگ پرندگان با کاهش مهاجرت پرندگان نیز مواجه بودیم.

این کارشناس خاطرنشان کرد: راهکار اصلی برای حل این مسئله این است که باید از هر اقدامی که میزان ورودی آب به تالاب میانکاله را کاهش می دهد جلوگیری شود و از سدهای بالادست این تالاب؛ حقابه آن را بدهند، با استفاده از شیوه های مختلف میزان اکسیژن محلول در آب را در تالاب میانکاله بالا ببرند تا بستر برای رشد فیتوپلانکتون ها و جلبک های سمی و مضر فراهم نشود بلکه فقط جلبک های سالم و مغذی رشد پیدا کنند.

عضو هیات علمی گروه علوم گیاهی دانشگاه مازندران گفت: برخی از گیاهانی که در سطح آب می رویند باعث ایجاد سایه و مانع از نفوذ نور به اعماق تالاب می شوند باید این گیاهان را با دستگاه های مکانیکی جمع آوری کنند تا از پوشیده شدن سطح آب به وسیله گیاهان و جلبک ها جلوگیری شود.

انتهای پیام