احیاء رودخانه‌های همدان؛ احیاء زندگی دوباره شهر
ایسنا/همدان پدید آمدن تمدن‌های قدیمی در کنار رودها نشان می‌دهد رودخانه همیشه سرچشمه استقرار گروه‌های بشری بوده و فرهنگ‌ها و تمدن‌های خاصی را به وجود آورده‌اند که همه این فرهنگ‌ها و تمدن‌ها بده بستان مستقیم و پایداری با منابع آبی‌شان که رودخانه‌ها بودند، داشته‌اند.
رودخانه‌های همدان به عنوان جزیی از طبیعت زنده یکی از عناصر هویتی و طبیعی مهم آن بوده و هستند که پیشینه‌ای به قدمت تاریخ دارند و در روزگاری نه چندان دور نشانی از هویت شهر بودند.
در متون کهن سمیرامیس ملکه آشوری به رودخانه‌های همدان اشاره کرده همچنین یک نقاش عثمانی در سال ۹۷۰ هجری قمری در نقاشی خود از همدان، رودهای دیوین و آلوسجرد را تصویر کرده است.
در حال حاضر شهر همدان هشت رودخانه دارد که در سال‌های اخیر به علت غفلت و ساخت‌وسازهای بی‌جا در حریم آنها به کانال فاضلاب تبدیل شده است و در وضعیت خوبی به سر نمی‌برند.
موضوع احیای رودخانه‌ها در سال‌های ۱۹۶۰ به صورت جهانی شکل گرفت، این امر مهم در دهه‌های اخیر در ایران هم مورد توجه قرار گرفته و چند سالی است احیاء و ساماندهی رودخانه‌های شهر همدان به یکی از اهداف مشترک ارگان‌های مرتبط تبدیل شده است. در همین راستا سال گذشته پروژه‌ای مبنی بر احیای رودخانه‌های شهر همدان آغاز شد و این موضوع مورد مطالعه کارشناسانه قرار گرفت.
کارشناس و مشاور این طرح در این رابطه به خبرنگار ایسنا گفت: در طرح احیای رودخانه‌های همدان به این نتیجه رسیده‌ایم که بعضی از رودخانه مشکل خاصی ندارند و فاضلابی در آنها نیست، اما با توجه به اینکه مردم همدان و مدیران شهر سال‌ها دیدگاهشان این بوده که باید رودخانه را پوشاند، به یک عادت تبدیل شده است.
دکتر صاحب محمدیان‌منصور مطرح کرد: زمانی که رودخانه فاضلاب داشته روی آن را می‌پوشاندند که البته این امر منافعی هم دارد، وقتی که روی رودخانه‌ای پوشانده می‌شود فضای روی آن می‌تواند به خیابان تبدیل شده یا در کنار آن ساخت‌وساز انجام شود.
وی ادامه داد: امروزه از نظر علمی به این نتیجه رسیده‌ایم که نباید روی رودخانه پوشانده شود چراکه رودخانه‌ها حریم دارند و از نظر مهندسی، سیلاب تا پدافند غیرعامل اگر در بازه‌های ۵۰ یا ۱۰۰ ساله طغیان کنند بناهای اطراف را تخریب می‌کنند بنابراین حریم رودخانه و خود رودخانه را باید برای رودخانه بگذاریم.
محمدیان‌منصور تصریح کرد: وقتی عرصه رودخانه آزاد شود و اطرافش ساخت و ساز انجام نگیرد از نظر طراحی شهری و کیفیت و ارتقاء فضای زندگی می‌توان آن را تبدیل به پارک و فضای دلنشینی کرد بنابراین روی رودخانه را برداشته و ایمنی‌اش را فراهم می‌کنیم.
عضو هیئت علمی گروه معماری دانشگاه بوعلی سینا با بیان اینکه در حال حاضر در شهر همدان بعضی از رودخانه‌ها فاضلاب زیادی دارند و برنامه‌های درازمدت می‌طلبند، افزود: در این موارد ابتدا فاضلاب حذف و سپس اقداماتی بعدی انجام می‌شود.
این مدرس دانشگاه اضافه کرد: در بعضی از رودخانه‌های همدان فاضلابی موجود نیست، نظیر رودخانه عباس آباد که از گنجنامه تا میدان عباس آباد و پشت منوچهری ادامه دارد و بنا به رسم و عادت در منطقه منوچهری روی آن را پوشانده‌اند.
محمدیان‌منصور شرح داد: در بعضی از مواقع ابتدا برای رودخانه دیواره می‌کشند و پس از اینکه چند سال به این صورت ماند به یک کانال رو باز تبدیل می‌شود و ممکن است در طول سال‌ها خطرات جانی داشته باشد و سپس روی آن را می‌پوشانند در صورتی که کشیدن دیواره اشتباه است.
وی تصریح کرد: باید کنار رودخانه یک فضای پله پله بالا بیاید و در قسمت پله‌ها درخت و فضای نشیمن ایجاد شود و در مواقع سیلاب بحران عبور و مرور در کنار رودخانه ممنوع شده و رودخانه زندگی واقعی خود را انجام دهد بنابراین با این اقدام در شهر یک ارزش افزوده خواهیم داشت.
این پژوهشگر با بیان اینکه در حال حاضر رودخانه دیوین فاضلاب ندارد، گفت: به عنوان مثال ساکنان منطقه بالای بلوار کاج درخواست داشتند که روی این رودخانه را بپوشانند چراکه مردم گزینه بهتری از شهرداری برای رودخانه‌ها ندیدند و می‌خواهند طبق روال قبل رودخانه پوشانده شود.
محمدیان‌منصور مطرح کرد: اگر شهرداری بخواهد روی رودخانه‌ها را باز کند باید مقاومت، جسارت و شهامت از خود نشان دهد و خوشبختانه موافقت کرده که قسمتی از رودخانه گنجنامه که مشکلات محیط زیستی ندارد، احیاء شود.
وی بیان کرد: در راستای احیاء رودخانه‌ها مباحثی مانند مالکیت‌ها مطرح می‌شود، چراکه تعداد زیادی از شهروندان در سال‌های قبل در حریم رودخانه ساخت و ساز کردند و اگر قرار باشد تخریب شوند به حکم حقوقی و مطالعه نیاز دارد.
این مدرس دانشگاه در ادامه گفت: مردم همدان تا قبل از پیاده راه شدن خیابان بوعلی تصوری از پیاده راه نداشتند و مخالف این مسئله بودند اما در حال حاضر کاملاً درک کرده‌اند خیابان انسان محور یعنی چه و اگر قرار باشد شهرداری جایی را پیاده راه کند روی جزئیات آن بحث می‌کنند.
محمدیان‌منصور ادامه داد: همین وضعیت درباره احیاء رودخانه‌ها نیز وجود دارد و مردم چیزی از احیاء رودخانه نمی‌دانند؛ به عنوان نمونه رودخانه شاطرعلی در لونا پارک که تنها رودخانه رو باز همدان است، نه تنها نامطبوع نیست بلکه دلنشین هم است.
وی با اشاره به اینکه مردم و مدیران به علت تصور نداشتن از رودخانه روباز در برابر این قضیه مقاومت می‌کنند، خاطرنشان کرد: در حال حاضر آب منطقه‌ای باید عرصه حریم رودخانه عباس آباد که دارای آب پاکی است را در اختیار طرح احیاء رودخانه‌ها بگذارد تا فرآیند تهیه نقشه آن انجام شود.
این مدرس دانشگاه مطرح کرد: در حال حاضر در همدان چیزی به اسم پاکیزگی رودخانه نداریم و بدیهی است اگر فاضلاب رسمی هم در آنها نریزد آب بالاخره آلوده می‌شود بنابراین شهرداری باید پاکیزگی آب را تأمین کند.
محمدیان‌منصور یادآور شد: رودخانه‌هایی که در حال حاضر این طرح در آنها مقدور است رودخانه زوار یا عباس آباد و رودخانه دیوین است و دیگر رودخانه‌های همدان به پروسه های ۵ و ۱۰ ساله نیاز دارند که فاضلابشان جمع‌آوری شده و اقدامات بعدی انجام شود.
وی با بیان اینکه طبق گفته شهردار همدان احیاء رودخانه عباس آباد در سال جاری آغار و انجام خواهد شد، گفت: یکی از حُسن‌های این رودخانه این است که در حریم آن منطقه مسکونی نیست و در نتیجه اعتراض مردم را به دنبال ندارد.
محمدیان منصور اظهار کرد: اگر این اتفاق عملی و مردم با احیاء رودخانه‌ها آشنا شوند، به طور قطع پیشنهاد احیاء دیگر رودخانه‌های شهر را می‌دهند، به عبارت دیگر این اقدام به فرهنگ‌سازی نیاز دارد و باید با حمایت و کمک رسانه‌ها به مطالبه عمومی تبدیل شود.
وی با اشاره به اینکه در همدان هشت رودخانه وجود دارد، یادآور شد: رودخانه‌های رو بسته شهر به جاده و خیابان تبدیل شده‌اند و حتی درخت‌هایی که در کنار آنها بوده‌اند از بین رفته‌اند چراکه به فاضلاب تبدیل شده‌اند.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا در پایان با اشاره به اینکه در حال حاضر هشت رودخانه در همدان وجود دارد، بیان کرد: اگر رودخانه‌ها احیاء و موانع آنها اصلاح شود سرانه فضای سبز شهر بالا می‌رود و بر نشاط شهر نیز تأثیر دارد.
انتهای پیام
منبع:ایسنا