از گزارش خواص درباره گنج تا حاشیه‌های جام‌جهانی
عزت‌الله ضرغامی درباره «حق‌الکشف» اشیای تاریخی ایران و آخرین وقایع بافت تاریخی شیراز اعلام موضع کرد و در مورد حواشی سفر تماشاچیان جوان جام جهانی و بیانیه‌های کشورهای کانادا و فرانسه برای منع سفر به ایران، واکنش نشان داد.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در حاشیه نشست هتلداران، در جمع خبرنگاران در پاسخ به پرسش ایسنا درباره دستورالعمل «حق الکشف» که با توجه به تبعات آن برای گسترش گنج‌یابی در کشور، انتقاد جامعه باستان‌شناس را برانگیخته، با این وجود یگان حفاظت میراث فرهنگی از به سرانجام رساندن آن خبر داده است، اظهار کرد: حفاری وظیفه انحصاری ما (وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) است و هیچ دستگاهی، نه دولتی، نه حاکمیتی و نه اشخاص حقیقی اجازه حفاری برای کشف دفینه و اشیای تاریخی ندارند و حتما خلاف قانون است و حتما باید توسط ما انجام شود، مجوزش را ما باید بدیم و ضوابطی هم برای این کار داریم.
حفاری در انحصار ما است
او در عین حال گفت: گزارش‌های زیادی به ما می‌رسد که در فلان منطقه، دفینه ارزشمندی وجود داد. هر روز تقریبا از این گزارش‌ها از خواص می‌گیرم؛ حتی همین امروز یکی از خواصِ مشهور با من تماس گرفت و گفت در استانی چنین اتفاقی افتاده است که پاسخم به تمام این افراد این است که هیچ‌کسی نباید دخالت کند. اداره کل میراث فرهنگی ما منطقه را شناسایی می‌کند، اطلاعات را جمع می‌کند و اگر تشخیص داد آن منطقه نیاز به حفاری [کاوش] و مطالعه دارد، اکتشاف انجام می‌شود.
ضرغامی اضافه کرد: اگر هر کسی در حین فعالیت دیگری به گنجینه و دفینه رسید، درخواست می‌کنیم آن‌ها را بلافاصله تحویل وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دهد. ما برای کسانی که به آثار باستانی دسترسی پیدا می‌کنند و کشف می‌کنند، حتما به عنوان همکاری با وزارتخانه، برنامه تشویقی داریم، اما به منزله این نیست که هرکسی خودش جایی را حفاری کند و اثری را کشف کند، این اقدام صد درصد خلاف قانون است.
او همچنین درباره خلاء این دستورالعمل که شاخص و ضابطه‌ای برای اثبات “کشف تصادفی” ندارد و زمینه را برای جویندگان گنج فراهم می‌کند تا زمین‌هایی را تنها به انگیزه گنج‌یابی خریداری کنند و با خیالی آسوده حفاری کنند، اظهار کرد: این کار حتما خلاف قانون است. ما به طور دائم گزارش‌های کشفیات را اعلام می‌کنیم، این‌ها مربوط به همین افرادی است که زمین‌هایی را می‌خرند و غیرقانونی حفاری می‌کنند و دنبال کار نادرست و خلاف هستند، حتما با این افراد برخورد می‌کنیم، قانون هم برخورد می‌کند. گاهی هم گزارش‌های ناراحت‌کننده‌ای می‌رسد، مثل نمونه‌ای که در گورستان کلیمیان اتفاق افتاد که طبق گفته نماینده آن‌ها در مجلس، این گورستان (به انگیزه یافتن آثار تاریخی) شخم زده شده است و سگ‌ها استخوان مردگان از خاک بیرون آمده را به دهان گرفته‌اند. ما حتما با این موارد برخورد می‌کنیم.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره این‌که ضمانت قانون برای برخورد با این افراد چیست، درحالی که به خاطر همین خلاء قانونی، افرادی در فضای مجازی، آزادانه گنج یابی را تبلیغ می‌کنند و آموزش می‌دهند، بیان کرد: این کارها حتما خلاف است. ما برای برخورد با متخلفان در این زمینه هیچ منعی نداریم، آن‌ها را به دادگاه معرفی می‌کنیم. در قانون جدید وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که به دولت تقدیم شده و به‌زودی آخرین مراحله را طی می‌کند و به عنوان لایحه به مجلس فرستاده می‌شود، درباره این موارد جهت‌گیری شده و در آیین‌نامه‌های مربوطه، جزئیات آن تشریح می‌شود.
به خاطر بافت شیراز هزینه دادم!
ضرغامی که در حاشیه نشست هتلداران سخن می‌گفت، در پاسخ سوال دیگری درباره تغییر وسعت طرح شاهچراغ از ۵۷ هکتار به ۳۶۰ هکتار و موافقت پژوهشگاه میراث با طرح تفصیلی آن، اظهار کرد: ما بافت‌های تاریخی را حفظ می‌کنیم، به همین دلیل داریم هزینه می‌دهیم. برخی از موضع‌گیری‌های سیاسی که علیه ما انجام می‌شود به این خاطر است که ما بافت تاریخی را حفظ کرده‌ایم و حاضر نشده‌ایم به دلایلی آن را از بین ببریم. هرچند آن کسانی که پیگیری می‌کنند این اتفاق رخ دهد هم به خاطر مردم است، مثلا نماینده مجلس اصرار می‌کند ما کنار بیاییم و اجازه ساخت‌وساز بدهیم.
او اضافه کرد: درباره بین‌الحرمین (شیراز) طرحی را کمیسیون مربوطه در وزارت راه و شهرسازی داشت که هر زمان ارائه کرد ما مخالفت کردیم. آن طرحِ باز کردن راه باید در حداقل بناهای تاریخی انجام شود که به هیچ‌وجه معنای آن تخریب حتی بخشی از این بناها نیست. وضعیت بافت تاریخی شیراز واقعا افتضاح و غیرقابل قبول است. باید این بناها را مرمت و بازسازی کنیم و در آنجاهایی که از بین رفته است، در حداقل فضای ممکن راه را باز کنیم تا گردشگران بناهای تاریخی موجود را ببینند.
ضرغامی تاکید کرد: هدف ما حفظ و تقویت بافت تاریخی است، هر گونه خبر درباره این‌که قرار است در بافت تاریخی پاساژ و مجتمع تجاری ساخته شود را نیز تکذیب می‌کنم. قصدی وجود ندارد.
او درباره خرید پنهانی برخی املاک ثبتی در بافت تاریخی شیراز به انگیزه اجرای طرح بین الحرمین شیراز، گفت: در این باره چیزی نمی‌دانم، ولی تملک جزو برنامه‌های ما است، اگر دستگاهی ۲۰۰ ملک را تملک کند، خیلی خوب است، چون ما پول نداریم، وگرنه این کار را انجام می‌دادیم.
ضرغامی درباره احتمال مطرح شده از سوی افراد مطلع و پیگیر مبنی بر این‌که انگیزه این تملک‌ها تخریب است، تاکید کرد: تصمیم‌گیری در این باره با وزارت میراث است. اصلا یکی از مشکلات جدی ما این است که مردم می‌گویند وقتی جایی را بافت تاریخی اعلام می‌کنید و دیگر اجازه ساخت و ساز نمی‌دهید، دست‌کم آن را تملک کنید، ما این کار را می‌کنیم، اما در مناطقی که پول داریم، مثل تبریز که با زحمت زیاد اعتبار آن را تامین کرده بودند و سه بنا را تملک کردند که موزه شود.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بیان کرد: ما به مردم ظلم می‌کنیم. این حق مردم است که وقتی صاحب خانه‌ای هستند و ما آن خانه را بنای تاریخی اعلام می‌کنیم، یعنی دیگر نمی‌توانند به آن خانه دست بزنند، ضمن این‌که وقتی ما پول خرید این خانه را هم نداریم، به او ظلم می‌کنیم. این مورد درباره تپه تاریخی کلاردشت وجود داشت. در دولت صحبت کردم، قانع شدند و مصوبه‌ای صادر کردند که زمینِ معوض بدهد و این مشکل که از سال ۱۳۴۲ وجود داشت، حل شد.
او یادآور شد: درباره خانه‌های بافت تاریخی شیراز هر اتفاقی افتد، اول باید تملک شود؛ حالا اگر دستگاهی خواب‌نما شده و ۴۰ خانه خریده است، ۸۰ خانه بخرد، اما به آن بناها نمی‌تواند دست بزند. هر خانه‌ای که در بافت تاریخی است، بخواهند به آن دست بزنند و تخریب شود، خلاف قانون است؛ چه کار اشخاص حقیقی باشد چه حقوقی یا حاکمیتی.
ضرغامی در واکنش به تاکید خبرنگاران درباره این‌که چنین اظهاراتی به‌تنهایی نمی‌تواند مانع تخریب‌های شبانه همین بناها شود، گفت: تخریب شبانه بحث دیگری است. آن‌قدر ملک شبانه تخریب شده ولی کسی صدایش بلند نشده است. من خودم بعضی‌ها را دیده‌ام و پرسیده‌ام یک نفر مسلمان نبوده جلوی این تخریب شبانه را بگیرد؟ گفتند شب بولدوزر انداخته‌اند و صبح هم صاف کرده‌اند. مرتب این اتفاقات را در کشور می‌بینم. ما تلاش می‌کنیم این اتفاق نیافتد.
او همچنین خطاب به رسانه‌ها درخواست کرد: هرکجا بنایی تاریخی تخریب می‌شود، به ما اطلاع دهید؛ ما پیگیری می‌کنیم.
اطلاعیه کانادا و فرانسه از ترس است
ضرغامی در ادامه، درباره خریداری کشتی‌های مورد استفاده در دوران جام جهانی قطر، بیان کرد: من متخصص کشتی نیستم، وظیفه من حل مشکل سوخت کشتی‌ها بود که حل شد و آن خبری که اعلام کردم مبنی بر این‌که در سراسر دنیا بسیار علاقمند شده اند حالا که مقرون به صرفه شده در حوزه ما کشتیرانی مسافری داشته باشند، کاملا جدی و مبتنی بر اطلاعاتی است، به همین دلیل تلاش می‌کنند اتفاق نیافتد. موضع‌گیری امریکایی‌ها، کانادایی‌ها و فرانسوی‌ها را در این دو هفته ببینید که چقدر بر طبل ایران‌هراسی می‌کوبند، رسما اطلاعیه می‌دهند که کسی ایران نرود، چون آن‌ها احساس می‌کنند گردشگری در ایران در حال رونق گرفتن است. هر وقت دیدید ایران‌هراسی جدی شده است بدانید گردشگری درحال رونق گرفتن است، از گذشته همین روال بوده است.
او افزود: درباره شناورها با خود من تماس‌های زیادی گرفته شده است، افرادی صاحب شناور هم در ایران و هم در کشورهای دیگر هستند که به آن‌ها گفتم اصلا معطل نکنید، این کار حتما سودآور خواهد بود و کشتی‌های خود را به این منطقه بیاورید، ما هم کمک می‌کنیم خطوط راه بیفتد. با نهادهایی همچون بنیاد مستضعفان نیز وارد مذاکره شدیم و قرار شد کروز شایسته مسافر ایران تهیه کنند و در سواحل شمالی استفاده کنند، این کشتی‌ها هم در داخلی و برون‌مرزی قابل استفاده است.
ضرغامی گفت: مانع مهم در گردشگری دریایی را اسکله‌ها می‌دانم. معتقدم به سرمایه‌گذاری جدی در اسکله‌ها نیاز داریم. درحال بررسی آخرین ظرفیت و توانایی اسکله‌های کشور برای پهلوگیری کشتی‌های بزرگ هستم تا اگر این امکان فراهم نبود، دیگر شرایط برای سرمایه‌گذاری بررسی شود.
حمایت نهادهای نظامی از گردشگری دریایی
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره تشکیل جلسه با نهادهای نظامی، سپاه و ارتش درباره شناورها و جابه جایی مسافران از طریق دریا در دوران جام جهانی نیز توضیح داد: نیروهای مسلح در بخش مهمی از گردشگری دریایی می‌توانند به ما کمک کنند. سواحل مکران یک موقعیت استثنایی است که ارتش اعلام آمادگی کرد و قرار شد با امیر سیاری که کارشناس این حوزه هستند، برنامه‌های مشترک تنظیم کنیم و سفری به منطقه داشته باشیم و برنامه‌ریزی خاص کنیم.
او اضافه کرد: نیروهای دریایی ارتش و سپاه آمادگی دارد در این حوزه سرمایه‌گذاری کند. حتی وزارت نفت که اخیرا اعلام کرد نفت‌کش‌هایی دارد که به تدریج از رده خارج می‌شود، یعنی ایمنی لازم برای جابه‌جایی سوخت را ندارد. آقای اوجی – وزیر نفت – در صحبتی که داشتیم، گفتند این‌ها نفت‌کش‌های عظیمی است که سرمایه‌گذاری زیادی روی آن‌ها شده است و شاید ما نخواهیم با آن‌ها نفت جابه‌جا کنیم و شاید برای گردشگری خوب باشد. از آقای اوجی خواستم یک شرکت گردشگری تاسیس کند، این نفت‌کش‌ها را در اختیار آنجا قرار دهد، در حد خودش. الان نمی‌خواهیم اعلام کنیم که نفت‌کش را به کروز مسافربری تبدیل می‌کنیم، بعد کسی که توجیه نیست بگوید کروز مسافری ویژگی دیگری دارد و نفت‌کش‌ها ویژگی دیگر. بالاخره نفت‌کش عظیم با آن عرشه و امکانات خودش یک جاذبه گردشگری است. اصلا همین که جوان‌ها می‌توانند سوار یک نفت‌کش شوند و در جریان ماموریت‌های آن قرار بگیرند، حتی در آن رستوران بروند یا درون این نفت‌کش یکسری امکانات تفریحی وجود داشته باشد، جذاب است. فکر می‌کنم با حرکتی که آغاز شده است، همه نهادها علاقه‌مندند در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند، امیدوارم عجله کنند تا این کار رونق بگیرد.
توافق درباره کشف حجاب و سرو مشروب برای توریست‌ها دروغ است
ضرغامی در پاسخ به نگرانی‌هایی که به لحاظ فرهنگی و اجتماعی درباره سفر احتمالی تماشاچیان جام جهانی به ایران وجود دارد و مذاکره با نهادها و دستگاه‌های ذی‌ربط برای دستیابی به نقطه نظر مشترک درباره سفر این گردشگران به ایران، اظهار کرد: این اتفاق در نوع خود بی‌نظیر است، چون این گردشگران همه جوان و پرشور و نشاط هستند و با توریست‌های دیگر که در این سال‌ها تجربه‌شان را داشتند، فرق دارند و درکشان می‌کنیم. ما کار خودمان را انجام می‌دهیم و ان‌شاءالله مشکلی پیش نمی‌آید. اخباری هم منتشر می‌شد درباره این‌که ما از حداقل‌های فرهنگی خود عدول می‌کنیم. مرتب در فضای مجازی می‌بینیم اخباری در این باره منتشر می‌شود، مثلا گفته می‌شود با روس‌ها توافق شده که توریست‌های روسی حجاب نداشته باشند یا در منطقه خاص مشروب برای آن‌ها سرو شود؛ همه این‌ها دروغ است و صحت ندارد.