خانه تاریخی جاجرمی، بنایی ماندگار در دل شهر بجنورد
ایسنا/خراسان شمالی خانه جاجرمی از بناهای اواخر دورۀ قاجاریه و نمونه ارزشمندی از معماری سنتی نوع حیاط مرکزی است که در دل شهر بجنورد قرار دارد و هم‌اکنون با عنوان خانه صنایع‌دستی، مآمن هنرمندان بسیاری از این شهر شده است.
در خیابان طالقانی شرقی بجنورد و در کوچه جاجرمی، خانه‌ای به همین نام جا خوش کرده است که روایت‌گر بخشی از تاریخ و هنر این شهر است. بنایی کوچک که گرچه درست در دل شهر و در هیاهوی زندگی ماشینی قرار گرفته اما کافی ست برای فراموشی و دوری از این هیاهو و رسیدن به آرامش، دقایقی قدم در این خانه تاریخی بگذاری، در معماری زیبای آن غرق شوی و به بازدید غرفه‌هایی بروی که حالا هرکدام مآمن هنرمندی شده است تا با کیمیای هنر خود، صنایع‌دستی و تولیداتی را خلق کنند که نمونه‌اش بی‌بدیل است.
به گزارش ایسنا، تولیداتی که در قالب گلیم، معرق، سفال، صنایع چرم، چاروق، البسه محلی و… تبلور یافته و در حقیقت هویت تاریخی و فرهنگی مردمان این خطه از سرزمینمان را بیان و در غرفه‌های این خانه تاریخی، چشمان گردشگران و بازدیدکنندگان را میهمان زیبایی‌های خود می‌کنند.
درهای چوبی و همه پنجره‌ها و نورگیرها رو به حیاط باز می‌شوند، علاوه بر غرفه‌های صنایع‌دستی، نورپردازی زیبای درهای چوبی دوطبقه ساختمان که با پرده‌های سرخ منظم و یکدست از پشت پنجره سرک می‌کشند هر یک در رقابتی باشکوه می‌خواهند جلب‌توجه کنند.
خانه جاجرمی واقع در خیابان طالقانی شرقی کوچه جاجرمی شهر بجنورد از بناهای اواخر دورۀ قاجاریه است که به استناد کتیبه موجود در سال ۱۳۲۵ هجری قمری به دست استاد غلامرضا بنا یزدی ساخته شده است.
این بنای کوچک و زیبا که با شماره ۱۱۵۱ به ثبت ملی نیز رسیده، با پلان مربع و حدود ۶۰۰ مترمربع مساحت، نمونه ارزشمندی از معماری سنتی نوعِ حیاط مرکزی است.
درهای چوبی و همه پنجره‌ها و نورگیرها رو به حیاط باز می‌شوند. ورودی حسینیه از طریق یک هشتی به حیاط مرکزی متصل شده که با دو رشته پلکان در گوشه‌های شمال شرقی جنوب غربی به مهتابی‌های طبقه بالا راه می‌یابد.
قسمت فوقانی دیوار ایوان شرقی کتیبه‌ای به خط نستعلیق وجود دارد که در آن گزیده‌ای از ترکیب‌بند مشهور محتشم کاشانی در مرثیه شهدای کربلا (باز این چه شورش است) گچ‌بری شده است. این مکان امروزه به خانه صنایع‌دستی استان تبدیل شده است و در آن انواع صنایع‌دستی استان تولید و عرضه می‌شود.
طرح کلی پلان بنا مربع شکل است و در ضلع شرقی و غربی از دوطبقه تشکیل شده که درمجموع حدود ۶۰۰ مترمربع مساحت دارد.
ورودی خانه از طریق یک هشتی به حیاط مرکزی متصل شده که با دو رشته پلکان در گوشه‌های شمال شرقی جنوب غربی به مهتابی‌های طبقه فوقانی راه می‌یابد. سقف هشتی بنا در قسمت ورودی و تمام حجره‌های طبقه پایین با قوس کلی پوشش یافته و طبقه بالا به‌صورت تیرپوش است. بخش¬های مختلف بنا با آرایه‌های معماری از قبیل آجرکاری، گچ‌بری، مقرنس¬کاری و کتیبه¬هایی تزئین شده است.
بنا به سبک حیات مرکزی که در دو ضلع شرق و غرب آن فضاهایی در دوطبقه و در دو ضلع جنوب و شمال در یک طبقه ساخته شده‌اند. طول بنا ۳۰ و عرض آن ۲۴ است که مساحتی حدود ۷۲ مترمربع را در برمی‌گیرد. ابعاد حیاط مرکزی نیز معادل ۱۵ در ۱۵ و مساحتی حدود ۲۲۵ مترمربع از سطح کلی بنا را شامل می‌شود.
بنای اولیه خانه جاجرمی به استناد قول مالک (مرحوم حاج علی‌اکبر جاجرمی) در ابتدا کاربری مسکونی داشته و بعدها وقف حسینیه شده است، در واقع این بنا پس از متروک شدن از سوی خانواده واقف به‌شرط مرمت، حفظ و احیا و رعایت مفاد وقف نامه در اختیار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی قرار داده شد و پس از طی مراحل مرمت به‌عنوان خانه صنایع‌دستی بهره‌برداری شده است.
هم‌اکنون خانه جاجرمی به‌عنوان یک مکان تاریخی و جاذبه شهر و بازارچه صنایع‌دستی شناخته شده و در ایام محرم و دیگر اعیاد و شهادت‌ها، مراسم عزاداری و جشن در آن برگزار می‌شود.
منبع:ایسنا