مانور سیاسی حریری روی خرابه‌های لبنان

به گزارش خبرنگار ایسنا، در رابطه با این رفتار سعد حریری چند نکته قابل توجه است:

1-    اگر مواضع سعد حریری را از روز نخست تکلیف به تشکیل کابینه تا کنون بررسی و مقایسه کنیم مشاهده خواهیم نمود که نوسانات سیاسی او و برنامه تشکیل کابینه از سوی وی بسیار زیاد بوده است. وی با آن که مدعی بوده درصدد تشکیل کابینه‌ای از وزرای متخصص است اما نوع برخوردش این شائبه را ایجاد کرده که وی با عبور از مرزهای توافق سیاسی طائفه‌ای به عنوان شرط اول تشکیل هر کابینه‌ای به دنبال تعمیق و تحکیم دیدگاه‌های سیاسی خود می‌باشد. از نگاه رقبای سیاسی لبنانی، توافق سیاسی زمانی فراهم می‌شود که در کابینه لبنان تعادل و موازنه در انتخاب وزراء از میان طوایف مذهبی این کشور مراعات شده باشد.

2-    اولین چالش سعد حریری در تشکیل کابینه جدید در برابر جریان ملی آزاد لبنان به ریاست جبران باسیل ظهور کرد. این دو که از پیش اختلافات شدیدی با هم بر سر چگونگی توزیع کرسی‌های هیئت دولت داشتند از روز نخست تکلیف سعد حریری حتی برای یکبار موفق نشده‌اند تا پشت یک میز نشسته و اختلافات خود را حل کنند؛ از همین رو با استفاده از تریبون رسانه‌های گروهی مواضع خود را به یکدیگر ابلاغ می‌کنند. گفته می‌شود برای آن که سعد حریری و جبران باسیل در پشت یک میز گرد هم آیند نبیه بری، رییس پارلمان تلاش‌های زیادی کرده است اما موفق نشده است. جبران باسیل، حریری را متهم می‌کند که درصدد تضعیف نقش مسیحیان مارونی در قوه مجریه کشور است اما سعد حریری این اتهام را در سخنرانی اخیر خود به مناسبت شانزدهمین سالگرد ترور پدرش رد کرد و با انتشار لیست پیشنهادی وزرای مورد نظر رییس جمهوری لبنان “میشل عون” تلاش کرد تا رییس جمهور و دامادش را در نزد افکار عمومی به خصوص در سطح مسیحیان مارونی تحت فشار سیاسی قرار دهد. همین امور و سخنان سرزنش آمیز سعد حریری باعث شد تا از سوی کاخ ریاست جمهوری بیانیه‌ای علیه حریری صادر و ادعاهای او را تکذیب و وی را نکوهش کنند. این امر نشان می‌دهد اختلافات بسیار شدیدی بین افکار و دیدگاه‌های سعد حریری و میشل عون وجود دارد که بعید است به این زودی‌ها حل شود.

3-    پس از تکلیف سعد حریری برای تشکیل کابینه تاکنون 14 دیدار بین او و رییس جمهور برگزار شده است که از نگاه رییس جمهور بخش مهمی از این دیدارها نمایشی و فقط برای وقت گذرانی بوده است. منابع خبری لبنانی این نظریه را تایید می‌کنند و تاکید دارند برخی مقامات آمریکایی از جمله دیوید هیل به سعد حریری هشدار داده بودند اگر کابینه‌ای با حضور نمایندگان یا طرفداران حزب‌الله تشکیل دهد دونالد ترامپ، رییس جمهور وقت آمریکا او را همچون جبران باسیل تحریم خواهد نمود لذا مشاوران سعد حریری به او پیشنهاد کرده بودند تا آمدن دولت جدید آمریکا دست نگه دارد. از همین رو است که میشل عون معتقد است بسیاری از دیدارهای حریری وقت تلف کردن بوده است. از سویی دیگر جریان ملی آزاد لبنان معتقد است سعد حریری از موضوع تحریم جبران باسیل از سوی دولت ترامپ بهره برداری سیاسی می‌کند تا مواضع سیاسی خود را به کرسی بنشاند.

4-    حریری در سخنرانی اخیر خود بر دو موضوع تاکید کرد. اول آن که اعلام کرد سهمیه یک سوم معطل در کابینه را به هیچکس حتی به رییس جمهور نخواهد داد. منظور از “یک سوم معطل” (تعطیل کننده) این است که یک سوم از اعضای کابینه متعلق به جناح رییس جمهور باشند (یا هر جناح دیگر) که با خروج آنها از کابینه (با استعفای جمعی) فعالیت کابینه را تعطیل و اتوماتیک‌وار کابینه را ساقط کنند که در این حالت نخست وزیر نیز از مصداق قانونی افتاده و مبدل به نخست وزیر موقت جهت اداره امور کشور بدون هرگونه تصمیمات جدید تبدیل می‌شود. حریری مدعی است که رییس جمهور و جبران باسیل خواستار در اختیار گرفتن همین یک سوم در کابینه هستند و او آن چنان که می‌گوید تحت هیچ شرایطی چنین امتیازی به رییس جمهور نمی‌دهد و البته این موضوع از سوی میشل عون رد شده است.

نکته دیگری که از مواضع سعد حریری بر می‌آید این است که او این بار قصد عقب نشینی رسمی از تکلیف برای تشکیل کابینه را ندارد. در عرف سیاسی لبنان این امر سنت شده است که نخست وزیر مکلف وقتی نمی تواند کابینه تشکیل دهد از این مسئولیت عقب نشینی کرده و استعفاء می‌دهد تا راه را برای فرد دیگری باز کند همانگونه که پیش از وی مصطفی ادیب انجام داده بود. اما حریری که به تازگی از سفر به بیروت بازگشته است احتمالا قول و قرارهایی با دوستانش در کشورهای عربی گذاشته است که با قدرت و قوت درصدد است تا هم از اعطای یک سوم معطل به رقبایش جلوگیری کند و هم عدم عقب نشینی از تکلیف را سرلوحه کار خود قرار دهد.

5-    سعد حریری مبنای برنامه تشکیل کابینه را طرح فرانسه قرار داده است. این طرح براساس دیدار امانویل ماکرون پس از انفجار مهیب بندر بیروت از لبنان شکل گرفته است که هدف آن نجات اقتصادی کشور و رساندن کمک‌های بین‌المللی به این کشور بوده است. حالا قرار است در ماه آینده میلادی (ماه مارس) ماکرون مجددا به لبنان سفر کند و البته منابع خبری لبنان تاکید کرده‌اند که اگر تشکیل کابینه لبنان تا آن موقع اجرایی نشده باشد باز هم این احتمال وجود دارد که سفر رییس جمهور فرانسه به لبنان به وقتی دیگر موکول شود. طرح فرانسه و فعال شدن نقش فرانسه در لبنان انتقادهایی متوجه امانویل ماکرون کرده است از جمله این که در آن زمان اعتماد بی دلیلی به دولت ترامپ برای حمایت از فرانسه کرده بود. ظاهر امر این بود که رییس جمهور وقت آمریکا “ترامپ” از وی حمایت می‌کند اما این اتفاق نیفتاد که بماند حتی آمریکایی‌ها چوب لای چرخ طرح فرانسه گذاشتند که یکی از مصادیق بارز آن تحریم جبران باسیل بود که از نظر سیاسی نزدیک به حزب‌الله بود. از نکات دیگر نقطه ضعف طرح فرانسه عدم هماهنگی کامل و دقیق با کشورهایی مثل مصر و سعودی بود که در فلک آمریکا می‌چرخیدند و همگام با آمریکا خیلی محلی به طرح فرانسه ندادند که نتیجه آن شکست مصطفی ادیب برای تشکیل کابینه بود. از همین رو به نظر می‌رسد که رییس جمهور فرانسه پیش از سفر بیروت در ماه مارس تلاش بسیاری کرده است تا مصر، سعودی و امارات در یک صف و در حمایت از طرح فرانسه برای لبنان بسیج کند و البته در این رابطه رایزنی‌های فشرده ای نیز با دولت بایدن کرده است تا در سرانجام کار مثل طرح اولیه و شکست مصطفی ادیب روبرو نشود.

این سناریوی فرانسوی موجب شده است تا سعد حریری برای تشکیل دولت لبنان امیدوارتر شود و لذا پس از بازگشت از سفر چند روزه به مصر، امارات و فرانسه با توپ پر به بیروت بازگشته است. با این همه بعید است که حریری کلید سحرآمیزی برای حل معضل داخلی تشکیل دولت داشته باشد زیرا بدون توافق سیاسی داخلی بعید به نظر می‌رسد گره تشکیل دولت جدید باز شود؛ از همین رو همه منتظر پایان ماه مارس هستند تا روشن شود تا بار دیگر تلاش‌های فرانسه به کجا می‌رسد و از سویی دیگر روشن شود آیا مانورهای سیاسی پرطمطراق سعد حریری فایده‌ای داشته است یا نه؟

6-    شکی نیست که سعد حریری اشتیاق وافر و دوچندانی برای بازگشت به صحنه سیاسی لبنان از دریچه نخست وزیری دارد و روشن است در سفر اخیر خود نیز چیزهایی شنیده و وعده‌هایی دریافت کرده که انگیزه‌اش برای رویارویی سیاسی با رقبا و بقا در کاندیداتوری نخست وزیری را افزایش داده است والا لبنان اکنون از نظر اقتصادی و مالی در بدترین و سخت‌ترین دوران تاریخی‌اش به سر می‌برد. سه سال است که آمریکا به بهانه مبارزه با تروریسم تحریم‌ها و نظارت بانکی شدیدی بر اقتصاد لبنان تحمیل کرده است. علاوه بر آن، انفجار بندر بیروت ضربه اقتصادی مهلکی بر این کشور وارد کرده است و اضافه بر همه اینها کرونا گلوی اقتصاد لبنان را به سختی می‌فشارد، البته اگر حجم پرونده‌هایی مانند وجود بیش از دو و نیم میلیون پناهنده سوری را بر آن اضافه نکنیم. با این وجود و در حالی که همه می‌دانند دست سعد حریری برای اداره چنین کشوری خالی است و اساسا توانایی حل و فصل بحران‌های لبنان را ندارد این سوال پیش می‌آید که او با چه نیت و با چه تکیه گاهی همچنان اصرار دارد خود را به عنوان رهبر سیاسی اهل سنت در قامت نخست وزیر لبنان ابقاء کند؟

از همین رو بسیاری در لبنان بر این عقیده‌اند که سعد حریری برای اجرای یک نقش سیاسی مهم در لبنان در حال مانور است که آن کنار زدن حزب‌الله از حضور در کابینه دولت آتی است و بسیاری از قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی همچون آمریکا و سعودی بر این باورند که این اتفاق باید به دست حریری صورت گیرد. در این فرضیه او یا موفق می‌شود چنین سناریویی را اجرایی کند و یا آن که شکست می‌خورد و بحرانی بر بحران‌های داخلی و سیاسی لبنان افزوده می‌شود که اگر برای لبنان نان نمی‌شود اما برای اسرائیل آب می‌شود!

انتهای پیام

منبع:ایسنا