سندروم پلی‌کیستیک عاملی مهم در ناباروری/اهمیت اجرای غربالگری تشخیصی

دکتر علی زارعی یکشنبه ۹ آبان در جمع خبرنگاران، ضمن یادآوری اینکه سندرم تخمدان پلی کیستیک، یک وضعیت رایج است که در آن تخمدان‌ها مقادیر غیر طبیعی از اندروژن ها (هورمون های جنسی مردانه) تولید می کند، حال آنکه میزان این هورمون در خانم‌ها بسیار پائین است، گفت: نام این سندروم به واسطه ایجاد کیست‌های کوچک فراوان در تخمدان است.
وی با یادآوری اینکه تخمک گذاری زمانی رخ می‌دهد که تخمک بالغ از یک تخمدان آزاد می شود و این تخمک توانایی لقاح با اسپرم را دارد، گفت: در برخی موارد، یک خانم شاید میزان کافی از هورمون های مورد نیاز برای تخمک گذاری را نسازد؛ در این حالت، تخمدان می‌تواند کسیت‌های بسیار کوچکی ایجاد کند و این کیست‌ها هورمونی به نام آندروژن، ترشح می‌کنند. بنابراین زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک، اغلب دارای سطوح بالایی از آندروژن یا هورمون‌های مردانه هستند.
این متخصص ژنتیک اضافه کرد: علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک شامل، قاعدگی های نامنظم، حادث نشدن قاعدگی یا قاعدگی های خیلی کم، تخمدان هایی که خیلی بزرگ شده یا تعداد زیادی کیست دارند، افزایش موی بدن در نواحی سینه و شکم و کمر، چاقی به خصوص اطراف شکم، آکنه پوستی و ناباروری است.
او با بیان اینکه دلیل واقعی سندرم تخمدان پلی کیستیک دقیقا مشخص نیست، گفت: بسیاری از خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک به انسولین مقاومت دارند؛ این نشان می دهد که بدن نمی تواند به خوبی از انسولین استفاده کند. بنابراین سطوح انسولینی که در بدن ساخته می شود ممکن است مسبب افزایش سطوح اندروژنی باشد. البته چاقی نیز می تواند سطوح انسولین را افزایش دهد و علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک را بیشتر کند.
زارعی ضمن یادآوری اینکه مطالعات زیادی در زمینه ژن‌های مسبب این اختلال ناباروری در حال انجام است، گفت: با توجه به اینکه برپایه مطالعات، چاقی یکی از ریسک فاکتورهای ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک محسوب می‌شود، شخصا سال ۲۰۱۴ مطالعه‌ای را روی ژن “واسپین” که یکی از آنزیم های ترشح شده از بافت چربی‌ست، انجام دادم که نتایج قابل تاملی داشت.
او در خصوص نتایج این مطالعه گفت: براساس مطالعات مشخص شد که نوع ژنوتیپ (ژنتیک) افراد در معرض خطر ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک تاثیر گذار است؛ به عنوان مثال افرادی که “آلل A” برای چند شکلی ژن واسپین (rs۲۲۳۶۲۴۲) دارند، ریسک ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک در آن‌ها و در مقایسه با “آلل T” کمتر است؛ از طرفی این مطالعه نشان داد که ژن های مرتبط با وضعیت چاقی به طور مستقیمی در ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک و نا باروری تاثیر دارد.
این پژوهشگر عضو جهاددانشگاهی استان فارس گفت: سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از دلایل اصلی ناباروری در زنان ایرانی به شمار می‌رود و علائم این بیماری در سنین پایین تر بروز دارد و اگر به آنها توجه نشود، می‌تواند به ناباروری فرد در سنین تولید مثل منجر شود.
زارعی خاطرنشان کرد: امروزه به دلیل افزایش استفاده از غذاهای چرب و فست فودها، شاخص توده بدن در دختران دبیرستانی افزایش چشمگیری داشته و این امر مسبب چاقی در افراد، خصوصا بانوان محسوب می‌شود، چاقی نیز همانگونه که تاکید شد، یکی از ریسک فاکتورهای مهم در ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک است.
عضو گروه ژنتیک جهاددانشگاهی استان فارس در خصوص سایر ریسک‌فاکتورها، ضمن یادآوری اینکه دخانیات هم بر ابتلا به این سندروم تاثیر دارد، گفت: مصرف دخانیات می توانند ریسک ابتلا به این اختلال ناباروری را به دلیل اثرات سمی بر تخمدان ها، افزایش دهد.
زارعی با یادآوری اینکه دبیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات کشور، از روند رو به رشد مصرف دخانیات بین جامعه زنان در سال ۱۴۰۰ را هشدار داده بود، این موضوع را عاملی اثرگذار بر بروز اختلالات ناباروری دانست و گفت: با توجه به بار سنگین و تاثیر قابل توجهی که سندرم تخمدان پلی کیستیک در باروری و بهداشت عمومی زنان ایرانی دارد، برای کاستن از ریسک ابتلا به این اختلال، باید یافتن روش های غربالگری در برنامه مسئولان و دستگاه‌های متولی امر بهداشتی و درمانی کشور قرار گیرد.
منبع:ایسنا